Respublika o`rta maxsus, kasb – hunar ta`limi markazi qashqadaryo viloyat hokimligi o`rta maxsus, kasb – hunar ta`limi boshqarmasi

Shaybalar. Shaybalar gayka, vint yoki bolt kallagi ostiga qo‘yiladi, ularning teshigida rezbasi bo'lmaydi (4.129- chizma). Ular biriktiruvchi va biriktiriluvchi detallarning yuzalarini buzilishdan saqlaydi va ularga ta’sir qiladigan zo‘riqishni bir me’yorda uzatish va tarqatish uchun xizmat qiladi.
Shaybalarning o‘lchamlari standartlashtirilgan. Lekin ularni bolt yoki shpilkaning rezbasi nominal diametri d ga nisbatan taxminiy o‘lchamlarda chizish mumkin. Teshikning diametri d₀ = = 1,1d, tashqi diametri D₀ = 2,2d, qalinligi S - 0,15d va faskasi с = 0,25d qilib olinadi.
Shplintlar. Shplintlar po‘lat sim bo‘laklaridan ikkiga bukib tayyorlanadi (4.130- a chizma). Ular gaykalarning o‘z-o‘zidan buralib ketishining oldini olish uchun ishlatiladi.
Shplintlar tojsimon yoki o‘yiqli gaykalarning o ‘yig‘i va bolt yoki shpilka teshiklari orqali o'tkazilib, uchlari ikki tomonga qayirib qo‘yiladi. Shplintning asosiy olchamlari — shartli diametri d va uzunligi 1.

Shtiftlar. Shtiftlar silindrik koniissimon va fasonli bo‘lib, diam etri 0,6 mm dan 50 mm gacha 45 markali po‘latdan, qoplamasiz tayyorlanadi (4.130- b chizma). Shtiftlar ham saqlovchi vazifasini b ajarad i. Ularning konstruksiyasi va o'lchamlari standartlashtirilgan.

Ajraladigan va ajralmaydigan birikmalar. Ajraladigan birikmalar. Detallar bir-biri bilan rezbalar yordamida ajraladigan qilib biriktiriladi. Bunday birikmalar ajraladigan birikmalar deyiladi va ularga boltli, shpilkali, vintli, fitingli birikmalar kiradi. Ulardan tashqari shponkali, shtiftli va shlisali birikmalar ham ajraladigan yoki suriladigan birikmalar hisoblanadi.
Ajraladigan birikmalar qo‘zg‘almaydigan bo’ladi. Birikma detallari bir-biriga nisbatan harakat qilsa, qo‘zg‘aladigan birikma deyiladi. Birikma detallari bir-biriga nisbatan qo‘zg‘almasa, ya’ni ular o'zaro mustahkam biriktirilgan bo'lsa, qo‘zg‘almas birikma deyiladi. Qo‘zg‘aladigan birikmalarga shponkali, shlisali, shpindelli, vintli kabi birikm alar kiradi. Qo‘zg‘almaydigan birikmalarga boltli, shpilkali, vintli, fitingli kabi birikm alar kiradi.