Respublihasi

O‘zgarmax tok operatxion kuchaytirgichida chiziqli o‘zgaruvchan o‘tixh generatori

O‘zgarmas tok operasion kuchaytirgichi (O‘TOK)da integ- ratorlarning qo‘llanilishi chiqish va kirish kuchlanishi integralli proporsionalligini ta'minlaydi. Buning uchun integratorning kirish

qismiga U_kir o‘zgarmas kuchlanishni berib, uning chiqish qismida chiziqli o‘zgaruvchi kuchlanishni hosil qilamiz. 7.13-rasmda

117

kondensator G li arrasimon kuchlanishli generator sxemasi manfiy teskari aloqali zanjiriga o‘zgarmas tok operatsion kuchaytirgichi ulangan. 7.14-rasmda generatorning kirish va chiqish kuchla- nishlari vaqt diagrammalari tasvirlangan.

2xema musbat qutbli impuls bilan boshqariladi, u kuchaytir- gichning invertirlovchi kirish qismiga VD diod orqali beriladi, sxemani umumiy shinadan kirish impulsi kengligi vaqtida uzadi. Kirish impulsi U ^—davrida kirish kuchlanishini integrallash jarayoni bo‘lib, U ^— > 0 bo‘ladi (7.13-rasm).

Boshqaruvchi impuls berilgunicha (0—t₁ vaqt oralig‘i, 7.14- rasm) VD diod ochiq va invertirlovchi kirishda U ^—kuchlanish musbat va nolinchi sathni biroz oshiradi: U ^— (0,30,4) V.

Noinvertirlovchi kirishda U ⁺ kuchlanish R₁, R₂ kuchlanish bo‘luvchi orqali aniqlanadi:

U ^ 

E  R₂ R₁  R₂

 0.

7.1S-rasm. Arrasimon kuchlanish generatorining sxemasi.
Bo‘lish koeffitsiyenti R₁ va R₂ qarshiliklar nisbatini tanlash hisobiga shunday beriladiki, U ⁺ sath O‘TOKning holatini

chegaralash rejimini ta'minlab, U _chiq = E bo‘lishi lozim. Integrator kondensatori G manba kuchlanishi E gacha zaryadlangan.

t₁ vaqtda generator kirish qismiga musbat impuls ta'sir etib, VD diodni yopadi, U ^— kuchlanish kuchaytirgichning aktiv rejimga

o‘tishini ta'minlaydi, bunda chiqish qismidagi kuchlanish sakrab, katta bo‘lmagan qiymatga kamayadi. 2o‘ngra kondensator G

118

^Ukir


^UVD to‘g‘
^Uchiq

+E

—E

7.14-rasm. O‘TOKda CHO‘KG kirish va chiqish kuchlanishlarining vaqt diagrammalari.

qarshilik R va chiqish qarshiligi R_chiq orqali razryadlanadi. Razryad vaqtida tok kamayadi. Kondensator G ning teskari aloqa zanjiriga ulanishi avvalgi sxemadan ma'lum edi. Ayniqsa, O‘TOK kuchay- tirish koeffitsiyentlarida, kondensatorning razryad vaqti va ishchi

yo‘li kengligi quyidagi

  RG  0, 5  t_to‘g‘

tenglikni qoniqtirsa, razryad tokini stabillashtirishni ta'minlab, chiqish kuchlanishi chiziqliligini oshiradi.

Bu holda impuls kengligi vaqtida kondensator E kuchlanish- gacha to‘liq qayta zaryadlanishga ulguradi.

Boshqarish impulsining t₂ vaqt momentiga VD diod ochiladi, kuchlanish U ^— sakrab, avvalgi holatiga kamayadi, kuchaytirgich to‘yinadi, uning chiqish kuchlanishi +E qiymatga erishadi,

kondensator G esa tezda VD ochiq diod orqali razryadlanadi. 2xema avvalgi boshlang‘ich holatiga qaytadi. Generator sxema- sining qayta tiklanish vaqti

^ttikl ^{ 5 G  (r}d_to‘g‘ ^{ R}chiq kuch ^).

Arrasimon kuchlanishning nochiziqlik koeffitsiyenti

  ¹ .

K_U

119

8. 
   BLOHING-GENERATORLAR
   

1.