Research and publications

informatika 
bu inson 
faoliyatining turli jabhalaridagi axborotlarni izlash, to‘plash, saqlash, qayta ishlash va 
ulardan foydalanish masalalari bilan shug‗ullanuvchi fandir[1]. Instrumental 
dasturlarga maxsus dasturlash tillari bilan ishlaydigan dasturlar sistemalari kiradi. Ular 
dasturlash tiliga ko‗ra farqlanadi: C, Basic, C++, Delphi va boshqalar. Bu dastur 
sistemalari o‗ziga bir nechta dasturlarni jamlagan bo‗lib bular: dasturlash tili muharriri, 
translyator, kompilator va boshqa yordamchi dasturlardir[2]. Bundan tashqari hamma 
dasturlar pulli, bepul va qisman pulli bolishi mumkin. Masalan: drayverlar asosan 
bepul yoki qisman pulli bo‗ladi, mashhur bolmagan firmalar dasturlari ham bepul yoki 
qisman pulli bo‗ladi, taniqli firmaning mahsuloti esa pulli. Bepul dasturlar asosan 
imkoniyatlari qisqartirilgan holda bo‗ladi. Oxirgi paytlar pirat nusxa dasturlari ham 
juda ko‗p tarqalgan. Shuning uchun dasturlarni pirat va original nusxa turlariga bo'lish 
ham mumkin. Pirat dasturi original dasturga qaraganda juda arzon bo‗ladi, lekin bu 

---

522 
dasturlarga hech qanday kafolat berilmaydi. Shuning uchun katta firma va korxonalar, 
banklar va davlat idoralari faqat original dasturlardan foydalanadi[3]. Mamlakatimiz 
rivojlanishining muhim sharti zamonaviy iqtisod, fan, madaniyat, texnika, texnologiya 
rivoji asosida kadrlar tayyorlashning takomillashgan tizimiga amal qilish bo‗lib 
hisoblanadi. Mavjud ta‘lim tizimini tubdan isloh qilish va milliy dasturni zamonaviy 
ilmiy tafakkur yutuqlariga, ijtimoiy tajribaga tayangan holda, uzluksiz ta‘lim 
tizimining barcha shakldagi ta‘lim muassasalarida ta‘lim jarayonini ta‘minlovchi ilg‘or 
ilmiy metodik texnologiya sifatida amalga oshirishdir[4]. Ushbu keltirilgan qonun, 
qaror va farmonlarda Prezidentimiz ta‘kidlaganidek «...maktablar, kasb-hunar 
kollejlari, akademik litseylar va oliy o‗quv yurtlarining ta‘lim jarayoniga zamonaviy 
kompyuter va axborot texnologiyalarini ham da ularni faol qo‗llashga asoslangan 
ilg‗or ta‘lim tizimlarini kiritish» vazifalari belgilab qo‗yilgan. Shuning uchun ham har 
bir mutaxassis o‗z kasbiy sohalarida zamonaviy axborot texnologiyalaridan 
foydalanishi muhim ahamiyat kasb etadi. 
O‘zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va «Ta‘lim 
to‘g‘risida»gi qonunda o‘quv jarayoniga ilg‘or pedagogik texnologiyalarni joriy etish 
mamlakatimiz ta‘lim tizimini isloh qilishning asosiy ko‘rsatkichlaridan biri sifatida 
e‘tirof etilishi bejiz emas. Chunki, pedagogik texnologiya ta‘lim jarayonini inqirozdan 
holi etish, uni bozor iqtisodi sharoitiga mos holda takomillashtirish va Davlat ta‘lim 
standarti talablariga muvofiq kadrlar tayyorlashning muhim omillaridan biri bo‘lib 
hisoblanadi[5]. 
―Axborot texnologiyalari‖ fani yetuk pedagogik kadrlarni yaxlit tayyorlash uchun 
mo‘ljallangan. Bu fan majmui hamisha o‘z qismlari doirasida axborot almashinuvini 
ta‘minlashga yordam beradi shu maqsadda fanning maqsadi va uning vazifalari ham 
pedagoglar axborotni qay darajada almashina olishlari va uning ustida amallar bajara 
olishlarini namoyish qilishlarini ko‘rsata oladi. 

---

523