Research and publications

References:
1.
Abbosxujayev O., Umarova N., Kuchkarov R. Fighting in ideological polygons. - 
T.: "Academia", 2007.
2.
G.B. Shoumarov. Alimova D. The history of mankind is the history of ideas and 
ideologies. - T.: "Yangi asr avlodi", 2001.
3.
Jakbarov M. The idea of the perfect man. - T.: "Yangi asr avlodi", 2002. 

---

67 
4.
Jo'rayev T.A. National statehood: security and stability. - T.: "Academy", 2007. 

---

68 
INTELEKTUAL AXBOROT VA KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI 
SOHASIDAGI YUTUQLAR 
Samarqand viloyati Samarqand shahar 
 9-idum informatika fani o‟qituvchisi 
 Rahmatova Shahnoza Ismatullayevna
Annotatsiya:
Axborot deganda biz barcha sezgi organlarimiz orqali borliqning 
ongimizdagi aksini yoki ta‘sirini, bog‘liqlik darajasini tushunamiz. Ushbu maqolada 
axborot haqida umumiy tushunchalar axborotning inson hayotidagi muhim o‗rni 
haqida so‗z boradi. 
Kalit so„zlar:
axborot, hujum, axborot vositalari, axborot turlari, axborot 
texnologiyalari. 
Axborot texnologiyalari maʼlumotlarni boshqarish va qayta ishlash texnologiyalaridir. 
Odatda bu atama ostida kompyuter texnologiyalari tushuniladi. Axborot 
texnologiyalari sohasida turli axborotni EHM va kompyuter tarmoqlari orqali yigʻish, 
saqlash, himoyalash, qayta ishlash, uzatish kabi amallar ustida ishlar olib boriladi. 
Axborot texnologiyasi asosiy texnik vositalari sifatida hisoblash- tashkiliy texnikadan 
tashqari aloqa vositalari – telefon, teletayp, telefaks va boshqalar qo‘llaniladi. 
Jamiyatni axborotlashtirish jarayonini 5 asosiy yo‘nalishga ajratish mumkin: 
• 
Mehnat, texnologik va ishlab chiqarish jarayoni vositalarini kompleks 
avtomatlashtirish. 
• 
Ilmiy tadqiqotlar, loyihalash va ishlab chiqarishni axborotlashtirish. 
• 
Tashkiliy- iqtisodiy boshqarishni avtomatlashtirish. 
• 
Aholiga xizmat ko‘rsatish sohasini axborotlashtirish. 
• 
Ta‘lim va kadrlar tayyorlash jarayonini axborotlashtirish. 

---

69 
Bilim olishda, ya‘ni ma‘lum turdagi axborotlarni o‘zlashtirishda kompyuter tizimining 
yordami benihoyat kattadir. Axborot qanday ko‘rinishda ifodalanishidan qat‘iy nazar, 
uni yig‘ish, saqlash, qayta ishlash va foydalanishda kompyuter texnikasining rolini 
quyidagilar belgilaydi:
Respublikamizda axborotlashtirish keng yo‘lga qo‘yilishi bilan undagi xar bir 
fuqoroga kerakli paytda, kerakli miqdorda, kerakli sifatda olish imkoniyatlari 
ochilmoqda. Respublikamizdagi viloyatlar, shaharlar, tumanlarga qarashli korxonalar, 
tashkilotlar va muassasalar zamonaviy kompyuter texnikalari bilan jihozlanib, ular 
maxsus qurilmalar (teleforin tarmog‘i, modem va boshqalar) yordamida axborotlarni 
uzatish va qabul qilish imkoniyatiga ega bo‘lmoqda. 
Informatika darslarini multimediali qo'llab-quvvatlash 
Materialni o'rganayotganda informatika o'qituvchisi tasvirlangan plakatlar, 
diagrammalar, grafikalar, videofilmlarga muhtoj. Zamonaviy axborot texnologiyalari 
kompyuter taqdimotlari (slayd filmlar) yordamida o'quv materialining mazmunini 
to'liq va qiziqarli tarzda tasvirlashga imkon beradi. Bunday qo'llanmalarning o'ziga xos 
xususiyati nafaqat axborot mazmuni, balki ko'ngil ochishdir. 
Multimedia texnologiyalaridan foydalanish, bir tomondan, o'qituvchining 
ishini engillashtiradi, boshqa tomondan, u nafaqat kompyuterni o'zlashtirishni, balki 
o'qitishning samaraliroq bo'lishi uchun darslarni puxta rejalashtirishni ham majbur 
qiladi.
Kasbiy faoliyatda AKTdan foydalanish 
Zamonaviy jamiyat axborot oqimining doimiy ko'payishi dunyosida yashaydi, 
bu deyarli har bir necha yilda ikki baravar ko'payadi. Ushbu ma'lumot dengiziga g'arq 
bo'lish emas, balki o'zini amaliy muammolarni hal qilishga yo'naltirish, kompyuter 
odamga yordam beradi. "Ertaga" bizning bolalarimiz axborot jamiyati. Har yili 
zamonaviy axborot texnologiyalari hayotimizga tobora ko'proq kirib bormoqda. Shu 
sababli, maktabgacha ta'lim muassasasi madaniyat va bilim tashuvchisi sifatida ham 
chetda turolmaydi. Shuning uchun axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) 
ishlatiladi menga ta'lim jarayoni samaradorligini oshirish. 

---

70 
Ta'lim davomida tadbirlar mening ishimda muntazam ravishda foydalanish 
axborot-kommunikatsiya texnologiyalari. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari 
materialni yaxshiroq o'zlashtirishga hissa qo'shadi, kerakli materialni o'ynoqi, ajoyib 
tarzda o'rganishga yordam beradi. Bundan tashqari, axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalari kognitiv qiziqishni oshirishga, aqliy faollikni oshirishga yordam beradi 
bolalar faoliyati. 
Sinflarga tayyorgarlik jarayonida, muntazam ravishda material qidirishda men maktab-
internatning resurslaridan foydalanaman, unda turli xil pedagogik texnologiyalar, 
o'qituvchilarning tajribalari, turli xil vizual, musiqiy va video materiallar mavjud. 
AKTdan foydalanish, jarayonida kasblar: --- "Men bayramga yoqimli onam 
uchun guldasta yig'aman", o'quvchilarga kontseptsiyalar va ta'riflarni jonli, qiziqarli 
shaklda ko'rib chiqishga, o'rganilayotgan ob'ektlarni video va fotosuratlarda ko'rishga, 
materialni qiziqarli shaklda birlashtirishga imkon bering, bu ma'lum bir mavzu 
bo'yicha materialni aniq idrok etishga yordam beradi. 
Men ғ1 MBDOU o'qituvchilari uchun ochiq fikrlarni o'tkazdim. 
AKTdan foydalanish: "Masxaraboz uchun sharlar"; "Onalar va ularning bolalari", 
"Sabzavotlar", "Qiziqarli buvining ajoyib sumkasi" unda zamonaviy axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari to'liq ishlatilgan... Davra suhbatida men o'zimning 
taqdimotimni taqdim qildim mavzu bo'yicha kasbiy faoliyat"Bolani bolalar 
bog'chasiga moslashtirish". 
Men o'qituvchilar veb-saytida o'z sahifamni yaratdim http://nsportal.ru/lmariam-
oganesovna/u erda u o'zining materiallari va fotosuratlarini namoyish etdi kasbiy 
faoliyat... Bu erda men o'zim bilan muloqot qiladigan ko'plab hamkasblarni topdim. 
O'qituvchilarning veb-saytida taqdim etilgan ko'plab materiallar ishimda yordam 
beradi, mening fikr doiram kengaymoqda. 
Men vaqti-vaqti bilan tarmoqqa qatnashaman professional jamoalar: darslar 
yozuvlarini joylashtiradigan sayt. 
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari foydalanish va ota-onalar bilan ishlashda. 
Har kuni tadbirlar Men muntazam ravishda videokliplar ishlab chiqaraman, ulardan 
ota-onalar yig'ilishlarida taqdim etilgan tematik videofilmlarni tahrir qilaman --- Bu 

---

71 
ota-onalarga ishlarida bandligi sababli farzandining dunyosiga qarashga, uning 
rivojlanishidagi muhim daqiqalarni o'tkazib yubormaslikka imkon beradi. 
Foydalanish maktabgacha yoshdagi bolalarni o'qitishda zamonaviy axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari maqsadga muvofiqdir. Bu to'g'ridan-to'g'ri ta'lim olish 
uchun ajratilgan qisqa vaqtga imkon beradi tadbirlar, materialni yanada kengroq 
yoritish, yanada qiziqarli va dolzarbroq taqdim etish. Bundan tashqari, multfilm va 
video materiallar bolalar tomonidan zavq bilan qabul qilinadi, bilimlarni o'zlashtirish 
erkin tarzda amalga oshiriladi. 
Mening ishimda foydalanish axborot va aloqa texnologiyalar: 
Sinflar uchun tasviriy materialni tanlashda (skaner, internet, printer, taqdimotlar); 
Ta'lim uchun turli xil manbalardan qo'shimcha materiallar tanlashda tadbirlar, 
bayramlar va boshqa tadbirlarning ssenariylari bilan tanishish; 
Tajriba almashish, davriy nashrlar bilan tanishish, boshqa o'qituvchilarning yutuqlari; 
Foydalanish AKT kognitivlikni oshirishga yordam beradi o'quvchilarning 
faoliyati, aqliy jarayonlarni, fikrlash, idrok, xotirani rivojlantirishni rag'batlantiradi va 
rivojlantiradi. O'yin axborot kompyuter texnologiyalaridan foydalanish nafaqat o'quv 
materialini o'zlashtirishga yordam beradi, balki ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish 
uchun yangi imkoniyatlar yaratadi. bolalar: 
O'quvchilarning yangi materialni o'rganish motivatsiyasini oshiradi; 
Kognitivlikni faollashtiradi faoliyat; 
Bolaning fikrlash va ijodkorligini rivojlantiradi; 
Zamonaviy jamiyatda faol hayotiy pozitsiyani shakllantiradi. 
Jamiyat taraqqiyotining zamonaviy bosqichi bir qator xususiyatlar bilan 
tavsiflanadi, ularga, avvalo, quyidagilarni kiritish kerak: foydalanishga yo'naltirilgan 
intellektual ishning ahamiyati axborot manbai global miqyosda; qo'shma tadqiqot 
muammolarini hal qilish va umumiy loyihalar ustida ishlash uchun alohida 
mutaxassislar va ijodiy jamoalar o'rtasida tezkor va tezkor aloqalarni amalga oshirish 
zarurligi; fan, texnika, ta'limni qamrab oladigan jarayonlarning integral xarakteri. 

---

72 
Zamonaviy jamiyatning ushbu xususiyatlari axborotlashtirish jarayoni bilan 
tavsiflanadi, uning mohiyati ham kasbiy, ham darajadagi muttasil o'sishdir. axborot 
kompetensiyasi har bir mutaxassis. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining 
(AKT) ilmiy-texnik taraqqiyotning yangi yo'nalishi sifatida ularni ilmiy va ishlab 
chiqarishdan sezilarli darajada ajratib turadigan asosiy xususiyatlari: 
Texnik, dasturiy ta'minot va dasturiy ta'minot avlodlarini takomillashtirish dinamikasi 
(kompyuter texnologiyalari, axborotlashtirish va aloqa avlodlarining o'zgarishi jadal 
sur'atlarda sodir bo'lmoqda); 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.Barkamol avlod - o‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. //O‘zbekiston 
Respublikasining «Ta‘lim to‘g‘risida» va «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi 
to‘g‘risida»gi qonunlari. -T.: «Sharq», 1998. -64 b. 
2.Aripov M.M., Muhammadiev J.O‘. Informatika, informatsion texnologiyalar //Oliy 
o‘quv yurtlari uchun darslik. –T.: TDYI, 2004. –B. 275. 
3.Figurnov ―IBM PC dlya polzovateley‖ 1994 g 
4.Kompyuter savodxonligi 1-qism. ―IBM PC va MS DOS bilan tanishuv‖ 20 – 22 
betlar T; 1994 y. 
5.V. M. Bryabin ―Programnoe obespechenie personalno‘x EVM. Moskva ―Nauka‖ 
1988 g. 9-17 betlar.

---

73