|
646
YOSHLAR “OMMAVIY MADANIYAT” XAVFI OSTIDA
Namangan davlat universiteti.Fizika fakulteti talabasi
Botirjonov A.A.
Аннотацєя. В данноѕ статье опєсана общественная культура, еѐ вєды, а
такђе еѐ влєянєя на нашу культуру, духовность є нацєональность.
Annotation. This article describes the social culture, its types, and its influence on
our culture, spirituality and ethnicity.
Bugungi kunimizning har bir bo‘lagi bevosita axborot ko‘lami bilan bog‘liq.
Istalgan axborotni istalgan vaqtda dunyoning xohlagan joyiga tez va oson yuborish
yoki qabul qilib olish mumkin. Ana shunday imkoniyatdan yoshlarimizning aksariyati
nooqilona foydalanmoqdalar. Buning natijasida o‘zlari bilmagan holda ―ommaviy
madaniyat‖ning jirkanch iskanjasiga tushib qolyaptilar. Bunday holat hozirgi kunda
kuchayib borayotgan bo‘lsa-da, dastlab buning ildizlari G‘arb dunyosida shakllandi.
G‘arb dunyosida
―ommaviy madaniyat‖ tushunchasi ―popular‖ yoki qisqacha ―pop-kultura‖ deb
ataladi.
Bu tushuncha
647
―ommaviy madaniyat‖ deb atalgani bilan chinakam madaniyatning tamoman aksidir.
Bu madaniyat iskanjasiga tushib qolgan yoshlar nafaqat o‘zlariga balki jamiyatga ham
salbiy ma‘naviy zarar yetkazishadi.
―Ommaviy madaniyat‖ asosini odobsizlik, behayolik, individualizm, egotsentrizm,
zo‘ravonlik, axloqiy buzuqlik va milliy mentalitetimizga mos
kelmaydigan xatti-harakatlar tashkil qiladi.
―Ayrim kishilarda yallo qilib yashash, zo‘ravonlik, harom-xarishlik ruhi hukmrondir.
Ba'zan odobsizlik, bеhayolik, ko‘ngilni aynitar darajadagi namoyishlardan odamlarning
fig‘oni oshmoqda. Ular asriy an'analarimiz, diyonat, vijdon, odob borasidagi xalq
udumlari oyoq osti qilinayotganini aytib, bizni muhofaza eting, dеmoqdalar. Biz bu
bilan hisoblashmog‘imiz kеrak.‖ *1+
―Ommaviy madaniyat‖, aslida madaniyatsizlik, ya'ni ma'naviyatsizlik va axloqsizlik
sinonimidir.
―Ommaviy madaniyat‖ shu boisdan, eng avvalo, yuksak iste'dod va o‗lmas
ma'naviy-axloqiy g‗oyalar bayroqdori bo‗lgan mumtoz madaniyatga, san'atga, uning
boyliklariga qarshi tish-tirnog‗i bilan kurashib, uni inkor etib kelyapti.
―Ommaviy madaniyat‖ bugungi kunda juda ko‘p shakllarda o‗zini namoyon
etmoqda. Kitch (badiiy-estetik qiymatga ega bo‘lmagan narsalarga, buyumlarga
yuksak andoza tusini berish), komiks (ostiga luqmalar bitilgan behayo matbaa - rasm
ko‘rinishlar), starizm (subyektiv ehtiroslarga berilgan holda, estrada artistlari,
aktyorlar, sportchilar, mashhur insonlarni ilohiylashtirish), xeppining
648
(rejalashtirilmagan holda to‘satdan ―keskin tomoshalar, ommaviy ―ko‘ngil
ochish‖lar uyushtirish) va boshqa zo‘ravonliklar ko‘rinishlari ―ommaviy madaniyat‖ni
ng ayrim bo‘laklaridir.
Bugungi globallashuv jarayonida milliy ma'naviyat, yoshlar dunyoqarashiga teskari
ta'sir o‗tkazishda ―ommaviy madaniyat‖ning salbiy ta'siri ortib bormoqda.
"Ommaviy madaniyat dunyoda ko‗plab insonlarning, ayniqsa, yoshlarning
―mavhum dunyo, ya‘ni virtual dunyoga ongsiz ravishda kirib qolishiga sabab bo‗l
moqda. Tadqiqotchi olimlarning hisobiga ko‘ra bugungi kunda yer yuzi aholisining 10
foizi virtual dunyoning quliga aylangan yoki boshqacha aytganda, ular internetsiz
hayotlarini tasavvur etisholmaydi. Bunday holatlarda ana shunday virtual dunyoga
tushib qolmaslikning oldini oluvchisi ham, agar u shunday makonga tushib qolgan
bo‗lsa, uni qutqarib olishning yagona yo‗li ham bu
shaxsning ma'naviy olamini yuksaltirishdir. Shunday vaziyatlarda yoshlarimizni
―ommaviy madaniyat botqog‘idan himoya qilish, ularni bugungi kunda bo‘layotgan
jarayonlarga to‘g‘ri fikr bildirish ruhida tarbiyalash zarur. Ommaviy madaniyat
xavfidan yoshlarimizni asrash borasida yurtboshimizning quyidagi fikrlari asos bo‘lib
xizmat qiladi:
―...Bunday xatarlardan hayotimizni asrash, ma'naviy bo‘shliqqa yo‘l qo‘ymaslik
uchun, avvalambor, ezgu insoniy g‘oyalar va yuksak mahorat bilan yaratilgan asarlar
orqali xalqimizning madaniy saviyasini yuksaltirish, boshqacha aytganda, bugun jahon
649
maydonida yuz bеrayotgan kеskin aql-zakovat va istе'dod musobaqasida bеllashuvga
qodir bo‘lishimiz shart. [2].
Demak, axborot globallashuvi tufayli turli mafkuraviy ta‘sirlar, ayniqsa, yoshlar
tafakkurini egallashga qaratilgan g‘arazli xurujlar tobora kuchaygan bugungi kunda
bunday xatarlarga doimo sergak, ogoh va xushyor bo‘lib yashash har bir insonning
burchidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
