Research and publications

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. Jalolov J.,Hotamov I., Ahmedov I., ҒZamonaviy tashqi iqtisodiy faoliyat
asoslari, TDIU, -Toshkent, 2018, - 270 b.
2. Qosimova D. S., Menejment nazariyasi. Darslik.T.: ҒTafakkur -Bo'stoni,
2016. - 336 с

---

307 
BOSHLANG„ICH SINFLARDA O`QISH MALAKALARINI 
SHAKLLANTIRISH 
 
Nabiyeva Dilfuza va Dehqanova Hidoyat 
Namangan viloyati Chortoq tumani 
 24- oʻrta maktab Boshlangʻich taʼlim o‟qituvchilari 
 
Annotatsiya:
Bugungi kunda yurtimizda boshlang‘ich siniflarda o‘qish sifatini 
rivojlantirish, ona tilini o‘qitishga bo‘lgan e‘tibor kuchayib bormoqda. Shu bois, 
ushbu maqola sinflarda o`qish malakalarini shakllantirish orqali
 
komil inson qilib 
tarbiyalash yo‘llari yoritilgan. 
 
Kalit so‟zlar:
tarbiya, ma‘naviyat, mehnat, ilmiy yangiliklar,o‘zbek adabiyoti, 
o‘qish malakasi. 
 
O‗zbek adabiy tilining asoslarini, uning og‗zaki va yozma shakllarini puxta 
o‗zlashtirish jarayonida pedagogika institutlarining boshlang‗ich ta‗lim va 
defektologiya fakultetlari uchun nashr etilgan mavjud darslik, qo‗llanmalar 
materiallariga ijodiy yondashish talab etiladi. Shuningdek, bunda o‗zbek tilining davlat 
tili maqomini olishi hamda ta‗lim haqidagi qonun materiallariga tayanish bilan bog‗liq 
bo‗lgan o‗zgartishlar kiritish taqozo etiladi.
Zamonaviy boshlang`ich ta`lim jarayonida 
bolalarni rivojlantiruvchi xarakterga ega bo`lgan ta`lim tizimi tadbiq qilinadi . Unda 
kichik maktab yoshidagi bolalar o`z yosh xususiyatlari va tafakkur hamda ruhiy 
taraqqiyot darajalari o`zlashtirish imkonini beradigan ta`limiy faoliyatga kirishadilar. 
Qaysiki , bu faoliyat o`quvchilar uchun yetakchi faoliyat bo`lib hisoblanadi . 
Kichik maktab yoshidagi bolalarda o`qish hamda o`rganishda qaratilgan 
faoliyatning shakllanishida , har bir o`quv predmeti bo`yicha nazariy bilimlarni 
egallash arayonida ularning ongi va tafakkuri jadal tarzda rivojlanadi . Bu ong va 

---

308 
tafakkur o`z xarakteriga ko`ra nazariy hamda ilmiy tushunchalarni o`zlashtirish 
natijasida vujudga kelgan ong va tafakkur bo`lib , bolaning jadal tarzda taraqqiy 
etishini, dunyoqarashining rivojlanishini ta`minlaydi. Shu asosga ko`ra, boshlang`ich 
ta`limning bosh maqsadi kichik maktab yoshidagi o`quvchilarda ta`lim olishga, 
o`rganishga qaratilgan faoliyatni shakllantirish asosida ularni tarbiyalash hamda 
shaxsiy imkoniyatlarni ro`yobga chiqarishdan iborat. Boshlangich ta`lim O`zbekiston 
Respublikasining ―Ta`lim to`g`risida‖gi qonunida va ―Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturi‖ da belgilangan qoida , talab va prinsiplar asosida amalgam oshiriladi.
Dars 
orqali ilmiy yangiliklar va axloqiy tarbiya oʼquvchilarga yetkaziladi. Bugungi kunda 
darslarimizni zamonaviy ruhda tashkil etib, noanʼanaviy usullardan foydalanmay, har 
bir darsni sanʼat darajasiga koʼtarmay turib, belgilangan natijaga, koʼzlangan 
maqsadga erishib boʼlmaydi. Oʼzbek xalqi yoshlarini har tomonlama barkamol inson 
etib tarbiyalash, yangi zamon kishisini shakllantirish hozirgi kunning eng dolzarb 
masalalaridan biridir. Sir emaski, yosh avlodni toʼgʼri tarbiyalash va yuksak fazilatli 
insonni voyaga yetkazish juda murakkab va mashaqqatli ishdir. shuning uchun 
masʼuliyatli masalaga har bir davrda zamonananing ilgʼor shaxslari masʼuliyat bilan 
yondashganlar va taʼlimtarbiyaning qulay usullarini qidirganlar.
Shunga ko`ra 
O`zbekiston Respublikasida boshlang`ich ta`limning mazmuni va asosiy vositalari 
quyidagi prinsiplarga asoslangan holda tanlanishi maqsadga muvofiqdir :

jamiyat taraqqiyoti bilan barobar rivojlanib boruvchi ta`lim tamoyillariga; 

ijtimoiy buyurtmalarga ; 

o`quvchilarning bilishga bo`lgan qiziqishlarining istiqbolliligiga ; 

ijtimoiy so`rovlarning ilmiy jihatdan ta`minlanganligiga ; 

ta`limning hammabopligiga ; 

ta`limning umumiyligiga ; 

boshlang`ich ta`limning ochiqligiga ; 

---

309 

boshlang`ich ta`limning ilmiyligiga ; 

boshlang`ich ta`limning dunyoviyligiga ; 

boshlang`ich ta`limning reprezentativligiga ; 

boshlang`ich ta`limning optimalligiga ; 

boshlang`ich ta`limning milliyligiga ; 

boshlang`ich ta`limning insonparvarligiga va umuinsoniyligiga; 

boshlang`ich ta`limning innovatsionligiga ; 

boshlang`ich ta`lim shakllari va o`quv predmetlari orasidagi aloqalarning 
o`zaro ta`minlanganligiga tayangan holda tashkil etiladi. 
O‘zbekiston Respublikasi ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan rivojlanib brogan sari 
boshlang`ich ta`lim ham takomillashib boradi. Ilmiy tadqiqotlar boshlang`ich 
ta`limning samarali rivojlanishiga asos bo`lmog`i kerak. Xulosa o‘rnida shuni aytish 
mumkinki, bu soxadagi asosiy yo`nalish va muammolar qatorida quyidagilarni ko`rish 
mumkin: 

O`zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy , tarixiy , milliy , ma`naviy 
xusuiyatlarga mos ravishda boshlang`ich a`limning ilmiy nazariya asoslarini ishlab 
chiqish ; 

Markaziy Osiyo xalqining boshlang`ich ta`lim soxasidagi tarixiy tajribasini 
o`rganish ; 

Jahon pedagoglarining boshlang`ich ta`lim sohasida mavjud bo`lgan tajribalarini 
o`rganish; 
Mazkur konsepsiya ilgari surilgan qarashlar o`zining amaliy tadbirini 
topgandagina davlat va jamiyat kadrlar tayyorlash tizimining birinchi bo`g`ini oldiga 
qo`ygan talablarni bajarish imkoniyati vujudga keladi.