Reproduktiv salomatlik

Tadqiqot natijalari:
Alisher Navoiy ijodini o‗rgangan, shoir ta‘sirida ijod qilgan uyg‗ur shoirlari, 
adiblari va adabiyotshunoslari nafaqat SHarqiy Turkistonda balki, O‗zbekiston, 
20
―Muhabbat dostonlari‖ majmuasining qo‗lyozma tasnifi, andan o‗rin olgan asarlarning janr xususiyatlari va 
mundartijasi masalalari uyg‗ur adabiyotshunosligida mufassal o‗rganilgan. Qarang: [13,14,12,16,9]

---

www.pedagoglar.uz 
20-son 3 –to’plam yanvar 2022 
Sahifa: 194 
Qog‗oziston, Rossiya Federatsiyasi, Turkiya, Evropa mamlakatlarida ham to‗xtab 
qolmagan. Jumladan, O‗zbekiston hududida ham uyg‗ur adabiyotshunoslari Alisher 
Navoiy ijodini asosida ilmiy tadqiqotlar olib borganlar.
Uyg‗ur va o‗zbek adabiyotshunosligida mazkur mavzu ko‗pdan buyon 
tadqiqotchilarning diqqat markazida bo‗lib keldi. Ularning echimiga S.E.Malov, 
A.Ziyoiy, M. Hamroev, Yu.Muxlisov, U.Mamatoxunov, S.Erkinov, R.Qodiriy, 
Sh.Umar, V.G‗o‗pur, A.Xusayn, T.Aliev, S.Mallaudov, D.Ro‗zieva, I.Imirov, 
Q.Hasanov, D.Rayhonov kabi tadqiqotchilar munosib hissa qo‗shdilar. Bu 
yo‗nalishda uyg‗ur adabiyotida Navoiy an‘analari masalalarini tadqiq etgan 
M.Hamroev, Yu. Muhlisov, R.Qodiriy, D.Ro‗ziyeva va D.Rayhonovlarning ilmiy 
ishlarini alohida ta‘kidlash kerak. Bu xususda uyg‗ur olimlari jamoasi tomonidan 
yaratilgan ―Uyg‗ur adabiyotining qisqacha tarixi‖, ―Uyg‗ur klassik adabiyoti 
tezislari‖ kabi asarlarda ham ilmiy ahamiyatga molik xulosalar bayon qilinganligini 
qayd etish lozim[18].
Filolog olim R.Qodiriy uyg‗ur shoirlari uchun ―Navoiy o‗lmas asarlari bir 
necha asrlar davomida mahorat sirlarini o‗rganadigan adabiy maktab bo‗lib hizmat 
qildi‖[19: 52], deb yozgan. Tadqiqotchi olim M.Hamroev esa Navoiy ijodining 
uyg‗ur shoirlariga ijobiy ta‘siri xususida so‗z ochib, uning ikki yo‗l bilan davom 
etganligini ta‘kidlaydi. Uning birinchisi – uyg‗ur shoirlarining Alisher Navoiydan 
so‗z san‘ati bilimlarini o‗rganishlari, ikkinchisi esa ularning Navoiy asarlarining 
mavzu va syujelariga murojat qilishlarida ko‗rinadi, degan fikrni ilgari suradi[20: 21]. 
Ushbu xulosa garchi uyg‗ur va o‗zbek adabiy aloqalarining hamma shakllarini 
qamrab olmas-da, mohiyatan masalaga xolis yondashuvdir.
Uyg‗ur shoirlarining Alisher Navoiy an‘analariga munosabati xususida 
Yu.Muxlisov, S. Mallaudov, U.Mamatoxunov kabi bir qator uyg‗ur olimlarining 
asarlarida ham muhim fikrlar o‗rtaga tashlangan[14,11,10,21,15]. Hususan, Yu. 
Muxlisov ―Asrlar va asarlar‖ monografiyasida Nizoriy va G‗aribiy dostonlarining 
Navoiy nazmiyati bilan muqoyasasi asnosida adabiy aloqalarning xarakteri va oqibat 
samaralari haqida kuzatishlari bilan ilmiy jamoatchilikning e‘tiborini tortdi. 
Yu.Muxlisov o‗z tadqiqotlarida Nizoriyning ―Farhod va Shirin‖, ―Layli va Majnun‖, 

---