Reproduktiv salomatlik

www.pedagoglar.uz 
20-son 3 –to’plam yanvar 2022 
Sahifa: 370 
saqlaovchi tuzilma bo‘lib qo‘sh spiraldan iborat.
Agar bu qo‘sh spiralni zanjir deb tasavvur qilsak mana bunday joylashadi. 
 
DNK molekulasi polimer bo‘lib uning monomerlari nukleotidlardir.DNKda 4 xil
nukleotid bor. 
1.Adeninli nukleotid A 
2.Timinli nukleotid T 
3.Guaninli nukleatid G
4.Sitozinli nukleotid C 
Har bir nukleotid 3ta moddadan tuzilgan. 
1. Azotli asos. 
2 .Uglevod. 
3.
Fosfat kislota qoldig‘i. 
Azotli asos 2ga bo‘linadi. 
1. Purin asoslari- A, G. 
2 .Pirimidin asoslari- C, T U 
Bu nukleotidlarning har birining og‘irligi 345ga teng. 
Nukleotidlarning molekulyar massasi shartli ravishda 330 D (Dalton) orasidagi
masofa esa 0,34 nm yoki 3,4 A (Angstrem)ga teng. DNKning qo‘sh spirali
shakllanishida nukleotidlar o‘rtasidagi ‗‘komplementarlik‘‘ asosiy ahamiyatga
ega. (Komplementarlik lotincha to‘ldirish degan ma‘noni anglatadi.) DNK ikkita

---

www.pedagoglar.uz 
20-son 3 –to’plam yanvar 2022 
Sahifa: 371 
spiraldan iborat bo‘lganligi uchun, bitta zanjirda adenin bo‘lsa, ikkinchi
zanjirda timin joylashadi , guanin bo‘lsa sitozin joylashadi. Adenin doim
Timinga, Guanin esa Sitozinga komplementardir. Buning natijasida ular
o‘rtasida vodorod bog‘lar vujudga keladi. Shunga ko‘ra Adenin va Timin
o‘rtasida 2 ta , Guanin va Sitozin o‘rtasida 3 ta vodorod bog‘ hosil bo‘ladi. 
 
 
Savol:
DNK fragmentining birinchi zanjirida nukleotidlar quyidagicha ketma-
ketlikda joylashgan. 
A T T G C A A T C G G A C T A G C 
Shu zanjir asosida ikkinchi zanjirdagi nukleotidlarni ketma-ketligini toping? 
Savol:
Shu nukleotidlar orasidagi vodorod bog‘larni yozib chiqing. 
Savol:
Vodorod bog‘lar sonini toping. 
DNKda vodorod bog‘dan tashqari fosfodiefir bog‘lar xam mavjud bo‘lib har
ikkala bog‘lar kimyoviy bog‘lar hisoblanadi. DNKda nechta nukleotid bo‘lsa
fosfodiefer bog‘ ikkita kam bo‘ladi. RNKda esa bittaga kam bo‘ladi. DNKani
tuzilishini uzunligini topmoqchi bo‘lsak ikkita zanjir bo‘lganligi uchun umumiy
nukleeotidlar sonini 2 ga bo‘lib olib keyin 0,34 ga ko‘paytiramiz. Masalan: DNK
fragmentida 100 ta nukleotid bor bo‘lsa shu DNKning uzunligini toping. 
100:2=50 x 0,34=17 

---