Rentgen analiz usullari

2. Характеристик рентген спектри

2. Характеристик рентген нурлари

• Характеристик рентген спектрлари нисбатан оддий бўлиб, улар K, L, M ва N қобиқлари орасидаги ўтишлар ҳисобига ҳосил бўлади.
• Характеристик рентген нурларини чиқариш квантмеханик танлаш қоидаларига бўйсинади. Электроннинг бир қобиқдан иккинчи қобиққа ўтиши қуйидаги шартларни қаноатлантириши керак: ва .
• Бундай ўтишлар натижасида ҳосил бўлган чизиқларга рухсат этилган ёки диаграмм чизиқлар дейилади. Тақиқланган ўтишларга мос келувчи чизиқларнинг интенсивлиги жуда кичик бўлади.
• Бу ерда l-орбитал ва j=l+s –тўлиқ ҳаракат миқдори моментининг квант сонлари. Берилган l да j-иккита қиймат олиши мумкин:

3. Рентген спектри учун атамалар мажмуи

• Рентген спектридаги чизиқларни белгилаш учун рентген кванти ҳосил бўлиш механизмини кўрсатувчи символларнинг бирикмаси ишлатилади.
• Масалан, MgK1, бу ерда Mg - элементнинг символи, K - атомни қўзғатиш вақтида, ионланган электрон сатҳ бош квант сонининг индекси, кейинчалик худди шу сатҳга релаксация натижасида юқорироқ турган сатҳдан электрон ўтади,  - электрон ўтиш натижасида бош квант сон (n) ўзгаришининг қийматини кўрсатади. 1, 2, 3 - электрон сатҳчанинг номери.
• Рентген спектрида  - чизиқнинг интенсивлиги максимал бўлади, бунинг сабаби бўлганда электрон ўтишлар эҳтимолияти (имконияти) энг катта бўлади.

3. Рентген спектроскопия усули

• Намуна томонидан чиқарилган (рентген эмиссион анализ - РЭА ва рентген флуоресцент анализ - РФА ларда) ёки намунадан ўтган (рентген абсорбцион анализ - РАА да) рентген нурлари интенсивлигининг энергия (ёки тўлқин узунлиги) бўйича тақсимланишига рентген спектри дейилади. Одатда рентген чиқариш спектрларида чизиқлар сони кам бўлади. Қуйидаги расмда металл қотишмасининг рентген флуоресцент спектри кўрсатилган.