Rentabellikning va dividend siyosatining imega koʻrsatadigan ta’siri tahlili

1. 
   Moliyaviy prognoz
   
2. 
   Rentabellikning va dividend siyosatining IMEga koʻrsatadigan ta’siri tahlili
   
3. 
   Naqd pul byudjetini tuzish va undan foydalanish
   

1. Moliyaviy prognoz. Moliyaviy prognoz korxonaning kelajakdagi moliyaviy talablarini baholashga harakat qilish jarayonidir. Ushbu moliyaviy talablarni baholashdagi asosiy bosqichlar quyidagilar: 1-qadam. Rejalashtirilgan muddatda korxonaning foyda va chiqimlarini tasvirlash; 2-qadam. Joriy va asosiy aktivlarda, prognoz qilinayotgan sotuv darajasini qoʻllab turish uchun kerak boʻladigan investitsiya darajasini baholash; 3-qadam. Oʻz aktivlarini moliyalashtirish uchun kerak boʻlgan, butun rejalashtirilgan muddatdagi korxonaning moliyaviy talablarini aniqlash; Sotuvlar prognozi. Sotuvlar prognozi korxonaning rejalashtirish jarayonidagi asosiy koʻrsatkich hisoblanadi. Ushbu koʻrsatkich odatda bir necha manbalardan olingan ma’lumotlardan kelib chiqadi. Kelgusi yil uchun sotuvlar darajasi prognozi eng kamida kelayotgan yilda roʻy berishi kutilayotgan oʻtmishdagi har qanday trend va ushbu tendensiyaga sezilarli darajada ta’sir koʻrsata olishi mumkin boʻlgan har qanday hodisalarning ta’sirini oʻz ichiga oladi.Reklama kampaniyasining tashabbusi yoki narxlash siyosatini oʻzgartirilishi ikkinchisi uchun misol boʻla oladi. Moliyaviy oʻzgaruvchilarni prognoz qilish. Odatiy moliyaviy prognoz sotuvlar prognozi,berilgan hisobotlarni hisobga olgan xolda, uni ta’sirini korxonaning turli xil chiqimlari, aktivlari va majburiyatlarida aks ettiradi. Ushbu aks ettirishni amalga oshirish uchun ishlatiladigan eng keng tarqalgan metod bu sotuvlar darajasi foizi metodi. Moliyaviy prognozlashning sotuvlar darajasi foizi metodi Sotuvlar foizi metodi kelajakdagi davr uchun xarajatni, aktiv yoki majburiyatni sotuvlarning bir qismi sifatida baholashni prognoz qilishni oʻz ichiga oladi. Ishlatiladigan foiz miqdori eng oxirgi moliyaviy hisobotga asosan joriy sotuvlar foizidan, bir necha yillar uchun hisoblangan oʻrtacha miqdordan, tahlilchining fikridan, yoki ushbu manbalarning jamlanmasidan kelib chiqadi.ʻ 16.1-jadvalda Drew Inc. kompaniyasi uchun moliyaviy prognozda sotuvlar darajasi foizi metodi qoʻllanilgan toʻliq misol keltirilgan.Ushbu misolda korxonaning buxgalterlik hisobidagi har bir oʻzgarib turuvchi koʻrsatkich 2013- 142 yilgi sotuvlarning ($10 million) foizi sifatida keltirilgan.2014-yilda aks ettirilishi rejalashtirilayotgan muddat uchun balansdagi har bir element foizni $12 million ga koʻpaytirish orqali hisoblanadi. Ushbu metod korxonaning kelajakdagi moliyaviy talablarini baholashda nisbatan arzon va ishlatishda oson boʻlgan yoʻl taklif qiladi. Eslatib oʻtish kerakki, 1-jadvaldagi misolda joriy va asosiy aktivlar sotuv darajasiga qarab oʻzgarib turadi. Buning ma’nosi, korxona prognoz qilinayotgan sotuv hajmini oshiraoladigan ishlab chiqarish quvvatiga ega emas.Ya’ni, agar sotuvlar $1 ga oshsa, asosiy aktivlar $0.40 ga yoki aks ettirilgan sotuv darajasi oʻsishining 40% iga oshadi. Agar hozirda korxona aks ettirilgan sotuv darajasini ushlab tura oladigan darajada asosiy aktivlarga ega boʻlganda edi, aktivlar sotuvlar darajasi foizi oʻzgarmas edi vaprognoz etilayotgan muddatda oʻzgarmay turishi aks ettirilar edi. Bundan tashqari, e’tiborga olish kerak boʻlgan jihat: kreditorlik qarzlari va hisoblangan chiqimlar sotuvlar darajasiga qarab oʻzgarishi mumkin boʻlgan yagona majburiyatlardir. Ushbu ikkita majburiyatlarning haqli ravishda, korxonaning sotuv koʻrsatkichlariga qarab oshishi yoki kamayishini kutish mumkin.. Chunki ushbu ikki joriy majburiyatlar kategoriyasi odatda toʻgʻridan toʻgʻri sotuv darajasiga boʻgliq ravishda oʻzgaradi, koʻpincha ular oʻz-oʻzidan (spontan) moliyalashtirish manbalari bilan bogʻlanadi. Oʻz oʻzidan moliyalashtirishga korxonaning kunlik faoliyati tufayli oʻz oʻzidan yuzaga keladigan savdo kreditlari va boshqa kreditorlik qarzlari kiradi. Ishchi kapitalni boshqarishni oʻrganadigan 15-bobda, moliyalashtirishning ushbu shakli haqida koʻproq ma’lumot berilgan.Toʻlanadigan veksellar, uzoq muddatli qarzlar, oddiy aksiyalar, va toʻlangan kapital kabilar korxonaning sotuvlari darajasi oʻzgarishiga toʻgʻridan toʻgʻri bogʻliq emas. Ushbu moliyalashtirish manbalari, diskret moliyalashtirish deb ataladi, va ular har gal mablagʻ jalb etilganda korxona boshqaruvchilari tomonidan aniq qaror talab qiladi. Misol uchun banknota, muzokaralar olib borilishini va moliylashtirish sharoitlari bayon etilgan kelishuv imzolanishini talab qiladi. Nihoyat, taqsimlanmagan foyda koʻrsatkichi rejalashtirilgan sotuv hajmiga bogʻliq ravishda oʻzgaradi. Taqsimlanmagan foyda koʻrsatkichining kutilayotgan oʻzgarishi soliqlar toʻlangandan keyingi taxminiy foyda (aks ettirilgan sof foyda) ya’ni sotuv hajmining 5%idan ($ 600,000) oddiy aksiyalarning dividendlarini($ 300,000) ayirmasiga ga teng. 16.1-jadvalda keltirilgan Drew Inc. misolida, korxonaning sotuv hajmi $10milliondan $12milliongacha oʻzgarishini taxmin qildik, va bu oʻz navbatida korxonaning umumiy aktivlarga ehtiyojini $7.2 milliongacha oshishiga sabab boʻldi. Ushbu aktivlar $4,9 million miqdorida mavjud majburiyatlar va tabiy majburiyatlar orqali; $1.8 million miqdorida tasischilar mablagʻlari orqali, qoʻshimcha $300,000 miqdoridagi kelgusi yildagi sotuvlarning taqsimlanmagan foydasini oʻz ichiga oladi; va nihoyat, $500,000 miqdoridagi diskret moliyalashtirish orqali moliyalashtiriladi; ushbu mablagʻlar toʻlanadigan veksellar nashr qilish, obligatsiyalarni sotish, aksiyalar emissiyasini taklif qilishlar orqali, yoki ushbu manbalarning kombinatsiyasi orqali olinishi mumkin. 143 16.1-jadval Drew Inc.ning 2014 yil uchun moliyaviy ehtiyojlarini prognoz qilishda savdolar foizi metodidan foydalanish Yakunida, biz korxonaning ixtiyoriy moliyalashtirish ehtiyojlarini (IME) moliyaviy prognozda sotuvlar hajmi foizi metodini ishlatgan holda baholab, ushbu toʻrt qismga boʻlamiz: 1-qism: Korxonaning sotuv darajasiga toʻgʻridan toʻgʻri bogʻliq boʻlgan har bir aktiv va passiv hisoblarning koʻrinishini joriy yildagi sotuv hajmining foizi koʻrinishiga oʻzgartirish. 2-qism: Buxgalterlik hisobotidagi har bir aktiv va passiv hisob koʻrsatkichlarini uning sotuv hajmidagi foizini aks ettirilgan sotuvga koʻpaytirish orqali tasvirlash, yoki hisob sotuv darajasiga bogʻliq boʻlmagan hollarda hisob balansini oʻzgarishlarsiz qoldirish. 3-qism: Korxonaning operatsiyalarini moliyalashtirishda yordam berish uchun taqsimlanmagan foydaga qoʻshimchalarni aks ettirish. Ushbu koʻrsatkich berilgan muddatdagi aks ettirilgan sof foydadan rejalashtirilgan umumiy aksiyalarning dividendini ayirishdan kelib chiqadi. 144 4-qism: Korxonaning IME aks ettirilgan umumiy aktivlar ayrilgan aks ettirilgan majburiyatlar va ustav fondi. 2. Rentabellikning va dividend siyosatining IMEga koʻrsatadigan ta’siri tahlili Ixtiyoriy moliyalashtirish ehtiyoji (IME)ni tasvirlab, biz aks ettirilgan moliyaviy talablarimizni asosiy oʻzgaruvchilarga qanchalik bogʻliqligini tezgina bilib olamiz. Masalan, oldingi misolda keltirilgan ma’lumotlarga asoslanib, sof foyda marjasi (SFM) 1%ga, 5%ga, va 10%ga tengboʻlgan holatlarni dividend toʻlovlari koʻrsatkichi 30%, 50% hamda 70% boʻlgan holatlar bilan birga birikmasi orqali ta’siri quyidagicha boʻlishini koʻramiz: Turli sof foyda marjalari va dividend toʻlovlari uchun kerak boʻlgan ihtiyoriy moliyalashtirish. Sof foyda marjasi DIVIDEND TOʻLOVLARI KOʻRSATKICHI = DIVIDENDLAR + SOF FOYDA 30% 50% 70% 1% $716,000 $740,000 $764,000 5% 380,000 500,000 620,000 10% (40,000) 200,000 440,000 Agar ushbu SFM korxonaning boshidan oʻtkazishi mumkin boʻlgan qiymatlar diapazonining oqilona baholanishi boʻlsa, va korxona dividend toʻlovlarini 30%dan 70%gacha oʻzgarishini qabul qilsa, unda biz korxonaning moliyaviy talablarini $40,000 dan $764,000 gacha baholay olamiz. SFM qancha kichik boʻlsa, shuncha koʻproq moliyalashtirish talab qiladi.Shuningdek, boshqa koʻrsatkichlar oʻzgarmagan holda, dividend toʻlovlari foizi qancha koʻp boʻlsa, shuncha koʻp ihtiyoriy moliyalashtirishga talabni oshiradi.Ushbu holat, katta dividend toʻlaydigan korxona kamroq daromadga ega boʻlishidan kelib chiqadi. Sotuv koʻrsatkichlari oshirilishining korxona IMEga ta’siri tahlili. 16.1-jadvalda biz kelgusi yilda sotuv hajmi $10milliondan $12millonga koʻtarilishi kutilayotgan Drew Inc. uchun IMEni tahlil qildik.Eslatib oʻtamiz, sotuv hajmining 20% ga koʻtarilishini ehtimoli, korxonaning moliyalashtirishga boʻlgan ehtiyojini $500,000 ga oshirdi. Biz korxonaning qoʻshimcha moliyaviy ehtiyojini IME deb takidladik, chunki ushbu barcha mablagʻlar bank kreditlari yoki yangi 145 aksiya emissiyalari kabi manbalardan olinishi kerak, va ular oʻz navbatida manba tanlashda boshqaruvchilar oʻz ihtiyoriga qarab ish tutishlarini talab qiladi. Ushbu boʻlimda biz korxonaning IME har xil kutilayotgan sotuv koʻrsatkichlarida oʻsishga qarab oʻzgarishini oʻrganib chiqishni xoxlaymiz. 16.1-jadvalda keltirilgan moliyaviy prognoz 16.2-jadvalda toʻliqroq koʻrib chiqilgan. Xususan, biz 1- jadvaldagi asosiy taxmin va prognoz qilish metodlarini ishlatamiz, va ularni 0%, 20% va 40% savdo koʻrsatkichlari oshishida qoʻllaymiz. Ushbu sotuv koʻrsatkichlarining oʻsishi uchun IME ($250,000) dan $1,250,000 gacha oʻzgaradi.IME manfiy boʻlgan hollarda, korxona prognoz qilingan sotuv hajmini yuzaga keltirishni moliyalashtirish uchun keragidan ortiqroq mablagʻga ega boʻladi.Xuddi shunday, IME musbat boʻlgan holatda, korxona qarz olish yoki aksiya emissiya qilish yoʻli bilan qoʻshimcha mablagʻ jalb etishi kerak boʻladi. 16.1-rasm. Korxonaning sotuv koʻrsatkichlari oshishi va ixtiyoriy moliyalashtirishga ehtiyoji 146 16.2-jadval DFN va sotuvlarning oʻsish darajasi Shuni eslatib oʻtish kerakki, DFNda biz faqat oʻz majbuuriyatlarini oʻzgarishinigina qaraymiz.. Qaysiki, ish yuritish jarayonida koʻproq yoki kamroq avtomatik ravishda oʻsha majburiyatlari paydo boʻladi. 1-jadvalda majburiyatlar faqat savdoda oʻz majburiyatlari bilan oʻzgaradi, shuning uchun biz oʻz majburiyatlaridagi oʻzgarishni umumiy majburiyatlarni undagi savdo darajasi bilan taqqoslash orqali hisoblashimiz mumkin. Siz masalani yechimini topdingizmi? Savdo prognozining foizi Madrigal loyhasida inventarlar keyingi yilga daromadni 15 % boʻladishuning uchun inventarlar uchun quyidagi miqdor kerak boʻladi: 0.15*$10 million=$1.500.000 Agar Madrigal iqtisodiy muvozanatga duch keladigan boʻlsa,unda savdo foizi metodidan foydalanib uning mulkka ehtiyoji $1.500.000 dan kam boʻladi. Firmaning inventarlari savdoniki bilan proparsianal ravishda oshishi shart emas.(shuningdek proparsianal ravishda qisqarishi ham) (1) tenglik (2) jadvaldagi nomerlarni topish uchun ham qoʻllaniladi. Masalan, savdo 10 % ga oshsa, DFN quyidagicha hisoblanadi: DFN (g=10%)=($6,600,000 -$6,000,000)-($4,700,000 -$4,500,000) -($1,475,000 -$1,200,000)=$125,000 Ba’zi tahlilchilar firmaning tashqi moliyaviy ehtiyojlarini (EFN) hisoblashni afzal koʻradilar. Bu oʻz ichiga firma ehtiyojlarini mol-mulkni mustahkamlash orqali ichki mablagʻlardan moliyalashtirishni oʻz ichiga oladi. Shuning uchun, EFN = jami aktivlarini prognozlashtirilgan oʻzgarishi - taqsimlanmagan foydani oʻzgarishi (2) 147 Agar kutilgan oʻsish darajasi 10foiz boʻlsa EFN $ 325.000 ga teng boʻladi. EFN va DFN oʻrtasida farq,firma daromadi 10mlndan 11mlnga oshganda 200000$ ga teng boʻladi..Biz DFN konsepsiyasidan foydalanishni afzal koʻramiz, chunki bu analitikning diqqatini fondlar yigʻindisiga qaratadi. 1-Rasmda savdo va DFN uchun oʻsish stavkalari oʻrtasidagi munosabatlarning grafik tasvirini koʻrsatilgan. grafikdagi toʻgʻri chiziq Firma savdo oʻsish turli stavkalari har biri uchun DFN darajasini tasvirlangan. Misol uchun, savdo oʻsishi 20 foiz boʻlsa, keyin Firma loyihalar DFNda $ 500,000 boʻladi. Moliyaviy qaror vositalari Vosita nomi Formula Nima haqida aytishi Inventarizatsiya savdo prognozi foiz koʻrsatkichi Inventorlarni savdo prognozi uchun hisoblashda savdo foizi oʻzgarmasdir. Firma menejiri yangi fond miqdorini hisoblashda faol boʻlgan yangi manbaaga ega boʻlishi kerak. Ixtiyoriy moliyalashtirish (DFN) Biz inventarlar uchun har qanday aktiv yoki majburiyatdan foydalana olamiz,shunga ular farq qiladi. Foʻndlar va taqsimlanmagan foyda passiv koʻpayadi firmaning operatsion faoliyati natijasida. Shuni esda tutish kerakki, sotish miqdori 6.667 % ga yetganda, firmaning DFNsi nolga teng boʻladi. Tashqi moliyaviy resurslari chegaralangan firmalar uchun 6.667 ning oʻrniga oʻzlari erisha oladigan darajani prognoz qilishlari juda muhim hisoblanadi. 3. Naqd pul byudjetini tuzish va undan foydalanish Naqd pul byudjeti, pro forma belgisida keladigan va Proforma balansi kabi, birmoliyaviy rejalashtirishning muhim vositasi hisoblanadi. Pul byudjet rejalashtirish davrida rejalashtirilgan har bir yil uchun batafsil naqd kirish va chiqish roʻyxatini oʻz ichiga oladi. Byudjet funksiyalari Budjet kelajakniprognoz qilish hisoblanadi. Masalan, talabalar yakuniy imtihonga tayyorlanishi uchun boradigan kurslari uchun mablagʻ ajratib budjet tashkil qilishadi.Bu ham shunga yaqin desak adashmaymiz. Budjet korxona uchun 3 ta asosiy funksiyani bajaradi: 1. Ular kelajakda moliyalashtirish uchun miqdori va firmaning ehtiyojlarini moliyalashtirish vaqtni koʻrsatadi. 2. Ular byudjet raqamlarda haqiqiy yoki amaldagi raqamlar mos emasliginituzatish ishlarini olib uchun asos boʻlib xizmat qiladi inventarlar prognozi savdo prognozi Inventar lar savdo = * bashorat o'zgarish umumiy aktivlari prognozi bashorat o'zgarish o'z-o'zidan passiv prognozi - kjl- ---- - - - DFN = 148 3. Byudjetlar ish faoliyatini baholash va nazorat qilish uchun koʻrsatma beradi. Rejalar odamlar tomonidan tuziladi, byudjetlar oʻz navbatida, boshqaruv rejalarini amalga oshirish uchun mas'ul boʻlgan ish faoliyatini baholash uchun foydalaniladi va ularning harakatlarini nazorat qiladi. Naqd pul budjeti Naqd pul byudjeti boʻlajak pul oqimlarini batafsil rejasini ifodalaydi va toʻrt elementlardan tashkil topgan: naqd tushumlar, pul toʻlovlari, malum muddatda naqd pulni sof oʻzgarishi va yangi moliyalashtirish ehtiyojlari. 1- Misol. Naqd Pul byudjeti qurilishi Naqd pul byudjeti foydalanish va uni qurishni koʻrsatish uchun , Salco Mebel Kompaniyasini koʻrib chiqamiz. , Bu maishiy mebel tarqatuvchi korxona hisoblanadi. Salco bu kelayotgan olti oy uchun bir oylik naqd pul budjetini tayyorlayapdi.( Yanvardan to Iyungacha 2014) .Kompaniyaning savdosi mart oylarida to May oyigacha yuqori mavsumiy boʻladi . Salco ning savdosi orqali 1- oyda taxminan taxminan 30 foizi sotuvga, 50 foizi keyingi 2 oy sotish orqali va qolgani keyingi uchinchi oy davomida toʻplangan. Salco kelajakdagi savdo pragnozini xaridlaridan oshirishni maqsad qilmoqda. Umuman olganda xaridlar umumiy sotish hajmini 75%ga teng,va ikki oy oldin amalga oshiriladiToʻlovlar ushbu oyda quyidagi xaridlar uchun amalga oshirildi.Misol uchun Janening savdolari 100.000$ ga baholandi; shunga koʻra aprel xaridlari 0.75 x 100.000$ = 75.000$. Tegishli ravishda, may oyi uchun xaridlar 75.000$ ga teng boʻlib chiqdi. Haftalik maoshlar, oylik maoshlar, ijara haqlari va boshqa naqt pul xarajatlari 14.3 rasmda qayd qilinib, unda Salconing 2011 yil iyunida tugagan 6 oylik naqt pul budjeti koʻrsatilgan. Qoʻshimcha budjet xarajatlari 14.000$ fevral oyidagi asbob-uskunalar va may oyidagi qarz toʻlovlari uchun ishlatildi. Iyunda 7.500$ lik foydasini uning Yanvardan iyungacha boʻlgan 150,000$lik uzoq muddatli qarzi uchun toʻlaydi. 12.000$ lik qisqa muddatli banknotaga yanvardan maygacha boʻlgan muddat uchun 600$ ni mayda toʻlaydi. Ayni damda Salco 20,000$ lik naqd pul balansi mavjudva u minimum balans 10,000$ saqlab qolishni istamoqda. Qoʻshimcha qarz minimum balansning saqlanib qolishi uchun zarurligi esa 14.3 rasmda koʻrsatib oʻtilgan.Qarz olish zarur boʻlgan fondlar oydning boshidan oʻrin oladi. Olingan jamgʻarmadagi daromad har bir oy yoki ikki oy uchun minimum 12 %ni tashkil qiladi va ushbu jamgʻarmalar olingan oyning oʻzida toʻlanadi. Shunga koʻra, yanvar oyida olingan jamgʻarmadagi toʻlov fevralda toʻlanadi hamda uning baravarligi yanvar oyi bilan bir xil 1 foizni tashkil qiladi. 149 16.3-jadval Salco Furniture Co.Inc.tugagan 2014 yil 30 iyun uchun naqt pul budjeti Bosqich 1. yechim strategiyasini tuzish Firmaning keyingi olti oydagi naqd pul kirimi va chiqimi oqimini hisoblang uning budjetini hisoblab chiqing. Bu oylik daromad va xarajatlarni baholash tayyorligini talab qiladi, biroq bu jarayonning tugagani emas. Tahlil daromadning haqiqiy qabul qilinganligini baholashi kerak (naqd pul savdolari qabul qilingan hisoblar yigʻindisi) xuddi xarajatlar kabiUshbu baholashlar tayyor boʻlishi bilan, naqd pul budjetini tashkil qilishimiz va har bir firmadagi oylik oʻzgarishlarni baholab chiqamiz. Bosqich 2: raqamlarni solishtirish 16.3-jadval barcha oylik budjet va talab qilngan baholash koʻmaklarini oʻz ichiga oladi. Bosqich: 3 natijalaringizni tahlil qiling Salconing naqd pul budjetiga kerakli boʻlgan moliyaviy yoʻnalish firmaning asta-sekin ortadigan qisqa muddatli qarzalrini May oyigacha 97.599$ boʻlishini aniqlaydi. Biroq bu Iyundagi subsidiya uchun boshlangʻich oʻsuvchi zarurat sanaladi va uning qarzlarini 79.875 $ ga kamaytirishga qodir. Yodda tuting, naqd pul budjeti nafaqt biror davr davomidagi moliyaviy zarurat miqdorini koʻrsatadi, balki kerakli jamgʻarmalarni ham koʻrsatib oʻtadi.