Реле ҳимояси бўйича умумий тушунчалар

To‘liq bo‘lmagan yulduz sxemasi (ikki fazali ikki releli yoki ikki fazali uch 

releli  sxemasi, 

2.10-rasm

)  6-35  kV  tarmoqlarda  qo‘llaniladi,  chunki  ushbu 

tarmoqlarda  neytrali  izlolyasiyalangan  yoki  kompensatsiyalanganligi  tufayli  bir 

fazali  qisqa  tutashuvlar  sodir  bo‘lmaydi.  Ikki  fazali  erga  qisqa  tutashuvlarda 

tanlovchanlikni  oshirish  maqsadida  tok  transformatorlar  bir  nomli  fazalarda 

(odatda  A  va  C)  o‘rnatiladi.  Cho‘lg‘amlari  «yulduz/uchburchak»  (

)  va 

---

 

33 

«uchburchak/yulduz»  (

) 

ulanishli 

transformatorlarda 

hamda 

ushbu 

transformatorlarni  ta’minlayotgan  tarmoqlarda  uch  releli  sxemani  qo‘llash 

maqsadga  muvofiqdir.  Transformatorning  past  kuchlanish  tarafidagi  ikki  fazali 

qisqa  tutashuvlarda  yuqori  cho‘lg‘amdagi  fazalardan  birida  boshqa  fazalaga 

nisbatan  ikki  barobar  katta  qisqa  tutashuv  toki  oqadi.  Ikki  fazali  qisqa 

tutashuvlarning  uchtasidan  birida  (A-B,  B-C,  C-A)  himoyasi  o‘rnatilmagan  B 

fazaga  tug‘ri  kelib  qolishi  inobatga  olsak  himoyaning  sezgirligi  ikki  barobarga 

kamayadi.  Ushbu  holatda  himoyani  sezgirligini  oshirish  maqsadida  ikki  fazali 

sxemaning  qaytish  simiga  qo‘shimcha  KA  3  relesi  ulanadi  (

2,10

-rasmdagi  uziq 

chiziqlar bilan ko‘rsatilgan). 

 

 

2.10-rasm. Ikki fazali ikki releli (uch releli) sabr vaqtli maksimal tokli himoya 

sxemasi. 

 

Uchburchak  (tok  transformatorlari  uchburchak  relelar  yulduz)  ulanishli 

sxema  35  kV  va  undan  yuqori  kuchlanishla  transformatorlarning  himoyalash 

maqsadida  qo‘llaniladi  (2.11-rasm).  Simmetrik  rejimda  va  3  fazali  qisqa 

tutashuvda  reledan  fazadagi  tokdan 

3

  martta  tok  ya’ni  liniya  toki  oqib  o‘tadi, 

shuning uchun sxema koeffitsienti 

3



cx

k

 ga teng. 

Ushbu  uchburchak  ulanishli  sxemada  (to‘liq  yulduz  ulanishli  sxemaga 

qaraganda) himoya bir fazali tashqi qisqa tutashuvlarda ishga tushmaydi. 

---

 

34 

Cho‘lg‘amlari  «yulduz/uchburchak»  (

)  ulanishli  ikki  cho‘lg‘amli 

transformatorlarda  uchta  reledan  bittasi  ishlatilmasa  ham  bo‘ladi,  ushbu  holatda 

himoyaning sezgirligi o‘zgarmaydi (2.11-rasmdagi KA2 relesi). 

 

 

2.11-rasm. Tok transformatorlari uchburchak relelar yulduz ulanishli maksimal 

tokli himoya sxema.