Реле ҳимояси бўйича умумий тушунчалар

Sabr vaqtsiz tokli kesim uchun zahira koeffitsientining qiymati  

Relening 

turi 

Himoyalanayotgan qurilma 

liniya 

transformator 

RT-40 

1,2-1,3 

1,3-1,4 

RT-80 

1,5-1,6 

1,6 

 

 

Transformator 

yoki 

liniyalarga 

(ushbu 

liniyadan 

trasformator 

ta’minlanayotgan  bo‘lsa)  o‘rnatilgan  sabr  vaqtsiz  tokli  kesimlarni  ushbu 

---

 

21 

transformatorlarni  ishga  tushirishdan  xosil  bo‘luvchi  magnitlovchi  tokning 

sakrashidan ham sozlash kerak. 

 

Liniyadagi  tokli  kesimning  ishlash  hududi  grafik  orqali  aniqlanadi,  ya’ni 

qisqa  tutashuv  tokining  egri  chizig‘i  bilan  liniyaning  o‘rnatmasiga  mos  keluvchi 

gorizontal  chiziqlarning  kesishish  nuqtasi  olinadi.  Qisqa  tutashuvning  turiga 

hamda  energetika  tizimlarining  ish  holatlariga  bog‘liq  ravishda  tokli  kesimning 

o‘ng  chegara  ta’sir  zonasi  o‘zgarishi,  ishlash  zonasining  kengligi  esa 

min

I

  dan 

max

I

oralig‘ida o‘zgarishi mumkin (2.1 – rasmga qarang). Minimal ta’sir zonasida 

(

min

I

) tokli kesim energetika tizimining istalgan ish rejimidagi qisqa tutashuvlarni 

aniqlaydi.  Maksimal  ta’sir  zonasidan  (

max

I

)  tashqarida  tokli  kesim  hech  qanaqa 

qisqa  tutashuvlarni  aniqlamaydi.  Shuning  uchun  odatda  tokli  kesimning  ishchi 

zonasi sifatida minimal zona 

min

I

 hisoblanadi. 

 

Tokli  kesimning  samaradorligi  sezgirlik  koeffitsienti  yoki  ish  zonasining 

uzunligi orqali baholanadi: 

 

-transformatorlar  uchun  tokli  kesimning  sezgirligi  energetika  tizimining 

minimal  ish  holatida  tokli  kesimning  ish  zonasiga  kiruvchi  eng  «engil»  qisqa 

tutashuv toki orqali aniqlanadi: bunda 

2

sez

k



 sharti bajarilishi kerak; 

 

-  «liniya-transformator»  bloklaridagi  tokli  kesimni  sezgirlik  koeffitsientini 

hisoblashda  liniyaning  oxiridagi  bo‘lishi  mumkin  bo‘lgan  eng  kichik  qisqa 

tutashuv  toki  (ya’ni  liniya  va  transformator  chegaralaridagi)  olinadi:  bunda 

1,5

sez

k



 bulishi kerak; 

 

- agarda tokli kesimning ta’sir zonasi liniya uzunligining 15-20%  o‘z ichiga 

qamrab tokli kesim samarali hisoblanadi. 

 

Sabr  vaqtsiz  tokli  kesim  qurilmaning  bir  qismini  himoyalaganligi  sababli, 

ushbu qurilma uchun yagona himoya vositasi sifatida qo‘llash mumkin emas.