Рекомендательное письмо

2. Korxonani boshqarishning zamonaviy tamoyillari, shakllari va uslublari.

Korxonani boshqarish – bu xo`jalik rahbar organlari, korxona ma`muriyati hamda jamoat tashkilotlarining iqtisodiy va ijtimoiy natijalarga erishishini ko`zda tutgan holda kishilar jamoasiga, ular orqali ishlab chiqarishning moddiy-buyum unsurlariga, ularning o`zaro amal qilishini uyushtirish uchun aniq maqsad yo`nalishida tartibli ta`sir ko`rsatishdir.

Korxonani boshqarishning zamonaviy uslublari quyidagi tamoyillarda namoyon bo`ladi;

• 
  maqsadlar birligi va hamfikrliligi;
  
• 
  doimiylik va ishonchlilik;
  
• 
  rejaviylik, proporsionalililik va o`sib borishlik;
  
• 
  demokratik;
  
• 
  boshqaruv uslublarining asoslanganligi va ilmiyligi;
  
• 
  boshqaruv samaradorligi;
  
• 
  shaxsiy, jamoaviy va davlat-jamiyat manfaatlarining bir butunligi.
  

Korxonani boshqarishning zamonaviy uslublari umumiy boshqaruv uslublaridan kelib chiqqan holda amal qiladi. Umuman olganda boshqaruv usullarini uchta guruhga bo`lish mumkin:

• 
  tashkiliy-ma`muriy uslublar;
  
• 
  iqtisodiy uslublar;
  
• 
  ijtimoiy-ruhiy uslublar
  

Korxonalarni boshqarish jarayonida rahbarlar bu uslublar bilan bir qatorda ma`lum vaziyatdan kelib chiqqan holda o`ziga hos yangi usul va uslublardan ham foydalanishlari mumkin. Shu bilan bir qatorda korxona va tashkilotlarning asosiy faoliyatlari ishlab chiqarish bo`lganligi sababli iqtisodiy usullardan keng foydalaniladi. Boshqarishning iqtisodiy usullariga quyidagilar kiradi:

• 
  kredit va foiz stavkalari;
  
• 
  soliq va soliq yuki;
  
• 
  boj to`lovlari;
  
• 
  subsidiya va sanksiya;
  
• 
  litsenziya;
  
• 
  transfert to`lovlari;
  
• 
  baho va boshqa shu kabilar.
  

Rivojlangan mamlaklakatlardagi yirik firmalar boshqarub tizimida bir-birlaridan farqlanuvchi bir qator uslublardan foydalanishadi. Masalan “Fiat” konsernida hattoki yirik mustaqil, o`z balansiga ega bo`lgan korxonalarida ham markaziy ofis tomonidan quyidagi jarayonlar nazorat qilib boriladi:

• 
  mahsulot tannarxi;
  
• 
  sotish bahosi;
  
• 
  mahsulotga xizmat ko`rsatish va garantiyalar bo`yicha xarajatlar;
  
• 
  umumiy boshqaruv xarajatlari (savdo va reklama xarajatlari bilan birgalikda);
  
• 
  material zahiralari va tugallanmagan ishlab chiqarish;
  
• 
  daromadlar;
  
• 
  tayyor mahsulot zahiralari (ehtiyot qismlar bilan birgalikda );
  
• 
  moliyaviy to`lovlar va qarzlar;
  
• 
  daromad qoldiqlari;
  
• 
  bozor ulushi (raqobatchilarning shu kabi ko`rsatkichlari bilan taqqoslagan holda);
  
• 
  mahsulot sotishni nisbiy o`sishi.
  

Markaziy ofisda bu kabi ko`rsatkichlarni to`plash va tahlil qilib borish bo`yicha maxsus funksional xizmat tashkil qilingan bo`lib, bu xizmat axborotlarni direktorlar kengashiga etkazib turadi.