Reje: Kirisiw

Juwmaqlawshi bo'lim
2011-jıl oktyabr ayında bir qansha mámleketlikler planetada jeti milliardinchi adam tuwılganini járiyalawdı, biraq Laksenburgdagi (Avstriya ) Ámeliy sistemalardı analiz qılıw xalıq aralıq institutı ekspertleri 2012-jıl iyulidan aprelgacha bolǵan dáwirde 7 milliard adamlıq shekti engib ótiwin aytıp ótdiler. 2013 jıl. BMT, sonıń menen birge, “yubiley chaqalog'i”ning qay jerde tuwılganini anıq biliwdiń ılajı joq ekenligin da belgilengenler etedi. Sol sebepli málim bir balaǵa sonday at beriw ámeliyatınan waz keshiwge qarar etildi.
Gollandiya matematika hám informatika orayınıń statistikalıq qánigesi Piter Grunvaldning shamalıq esap -kitapına kóre, insaniyattıń 162 mıń jıl aldın baslanǵan pútkil tariyxında Jerde 107 milliarddan artıq adam tuwılǵan .

Mámleketler tariyxı sonnan ibarat, xalıq jarılıwları waqtınshalıq. Kóplegen mámleketler ushın demografik ótiw qashannan berli tugadi hám dúnyada tuwılıw dárejesi eki ese azayǵanlıǵı sebepli, dúnya xalqınıń tez ósiwi juwmaǵına jaqınlasıp atır. Planeta xalqı júdá aste o'sdi - 1700 jılǵa shekem - jılına tek 0, 04%. Tariyxtıń sol payıtqa deyin bolǵan mıń jıllar dawamında júdá joqarı balalar ólimi dúnya xalqınıń tez ósiwine tosqınlıq etdi. Dúnya demografik ótiwdiń birinshi basqıshında edi. Den sawlıqtı saqlaw jaqsılangani hám ólim dárejesi pasaygach, hámme zat demde ózgerdi. Ásirese, 20 -ásir dawamında : sońǵı 100 jıl ishinde dúnya xalqı tórt eseden kóbirekqa kóbeydi. Eki asirde dúnya xalqınıń 7 esege kóbeyiwi insaniyattıń átirap -ortalıqqa tásirin kúshaytirdi. Dúnyanıń úlken xalqın uzaq keleshekte turaqlı bolatuǵın tárzde mákan, azıq-túlik hám resurslar menen támiyinlew, shubhasız, búgingi áwlad aldındaǵı tiykarǵı máselelerden biri bolıp tabıladı. Xalıqtıń ósiwi ele da talay joqarı : hár jılı 140 million kisi tuwıladı hám 58 million kisi opat etedi, hár jılı xalıq ósiwi 82 million kisin quraydı.

Paydalanilg'an a'debiyatlar
Birlesken Milletler Shólkemi: Ekonomikalıq jáne social máseleler departamenti xalıq bólimi. Dúnya xalqı 2300 kisi.

Bruk S. I. Dúnya xalqı : Etnodemografik málimleme / Ed. ed. dr st. Pánler prof. P. I. Puchkov; Túsindiriwleytuǵın : Korr. SSSR Pánler akademiyası v. P. Alekseev; SSSR Pánler akademiyasınıń N. N. Mikluxo-Maklay atındaǵı Etnografıya institutı.- Ed. 2, qayta kórip shıǵılǵan. hám qosımsha - M.: Nauka, 1986.- 832 b. — 78 000 nusqa. (trans.)

Kapitsa S. P. Insan artıwınıń ulıwma teoriyası : Jerde qansha adam jasaǵan, jasaydı hám jasaydı. Moskva : Nauka, 1999. ISBN 5-02-008299 -6

Korotaev A. v., Malkov A. S., Xalturina D. A. Tariyx nızamları. Jáhán sisteması rawajlanıwın matematikalıq modellestiriw. Demografiya, ekonomika, mádeniyat.- 2-baspa.- M.: URSS, 2007.- ISBN 5-484-00957-X.