- REJALASHTIRISH TURLARI VA USULLARI
- Ichki ishlab chiqarishni rejalashtirish usullari
Ichki rejalashtirish erkin bozor iqtisodiyotida muxim o’rin egallaydi. Rejalashtirish umumiy iqtisodiy tizimda davlatning, ayrim korxonalarniig, korporatsiya yoki firmalar xamda oilaviy xo’jaliklarning o’z manfaatlarini uyg’unlashtirish imkonini beradi. Rivojlangan bozor munosabatining asosiy vazifasi iqtisodiyotda barqarorlikni ta’minlash, iqtisodiy o’sish va insonlarniig turmush darajasini oshirishga xarakat qilish lozim. - Ichki rejalashtirish erkin bozor iqtisodiyotida muxim o’rin egallaydi. Rejalashtirish umumiy iqtisodiy tizimda davlatning, ayrim korxonalarniig, korporatsiya yoki firmalar xamda oilaviy xo’jaliklarning o’z manfaatlarini uyg’unlashtirish imkonini beradi. Rivojlangan bozor munosabatining asosiy vazifasi iqtisodiyotda barqarorlikni ta’minlash, iqtisodiy o’sish va insonlarniig turmush darajasini oshirishga xarakat qilish lozim.
Ichki rejalashtirish xam kishilarning turli extiyojlarini qondirishga, foyda (daromad) miqdorini oshirishga qaratiladi. Bozor iqtisodiyotida davlat va korxona rejali – yo’naltirilgan ishlab chiqarish xo’jalik faoliyatiniig asosiy mustaqil sub’ekti xisoblanadi. - Ichki rejalashtirish xam kishilarning turli extiyojlarini qondirishga, foyda (daromad) miqdorini oshirishga qaratiladi. Bozor iqtisodiyotida davlat va korxona rejali – yo’naltirilgan ishlab chiqarish xo’jalik faoliyatiniig asosiy mustaqil sub’ekti xisoblanadi.
Korxona va firmalarda ichki rejalashtirishning ob’ekti bo’lib, ishlab chiqarish - Korxona va firmalarda ichki rejalashtirishning ob’ekti bo’lib, ishlab chiqarish
- jarayonini xarakterlovchi iqtisodiy - reja ko’rsatkichlari xisoblanadi.
- Tanlangan maqsad, qo’llaniladigan usullarga bog’liq xolda rejalashtirishning bir kancha turlarini ajratish mumkin.
- Texnik-iqtisodiy rejalashtirishda - korxonalarning texnik va iqtisodiy rejalashtirish ko’rsatkichlarini belgilaydi, ya’ni ishlab chiqarishning optimal variantlari tanlanadi, zaruriy resurslar tanlanadi, ulardan foydalanish normalari belgilanadi, yakuniy moliyaviy ko’rsatkichlari aniqlanadi.
Operativ - ishlab chiqarish rejalarida yuqoridagi ko’rsatkichlar chuqurlashtirilib, tsexlar, uchastka va ish o’rinlari bo’yicha taqsimlanadi. - Operativ - ishlab chiqarish rejalarida yuqoridagi ko’rsatkichlar chuqurlashtirilib, tsexlar, uchastka va ish o’rinlari bo’yicha taqsimlanadi.
- Rejalashtirishni yana quyidagicha klassifikatsiyalash mumkin:
- biznesni rejalashtirishlashtirish
- Boshqaruv darajasiga ko’ra: korxona, korporativ, o’rta pog’onada esa - tsex rejasi quyi pog’onada - ishlab chiqarish rejalari
Amal qilish vaqtiga ko’ra: qisqa muddatli - Amal qilish vaqtiga ko’ra: qisqa muddatli
- ya’ni, joriy 1 yil davomida, o’rta muddatli ya’ni, 1-3 yilgacha, uzoq muddatli ya’ni 3-10 yilgacha.
Ishlab chiqarish stadiyalari bo’yicha: dastlabki va yakuniy. - Ishlab chiqarish stadiyalari bo’yicha: dastlabki va yakuniy.
- Aniqlik darajasiga ko’ra: yiriklashtirilgan (umumiy) va aniqlashtirilgan.
Ichki rejalashtirishning metodologiyasi (uslubiyati) rejalashtirish qonuniyatlari, prinsiplari, unga qo’yilayotgan talablar, iqtisodiy ko’rsatma qoidalarni mujassamlashtiradi. - Ichki rejalashtirishning metodologiyasi (uslubiyati) rejalashtirish qonuniyatlari, prinsiplari, unga qo’yilayotgan talablar, iqtisodiy ko’rsatma qoidalarni mujassamlashtiradi.
- Rejalashtirish usuli (metodikasi) aniq reja ko’rsatkichlarining asoslashning yo’llari, uslublarining tarkibini xarakterlaydi, ichki rejalarni ishlab chiqarish tartibi, strukturasi, shakli va mazmunini ifodalaydi.
Rejalashtirishning eng ko’p tarqalgan usullari qatoriga quyidagilarni: balans, me’yoriy, iqtisodiy-matematik, statistik, omillar bo’yicha, ko’p variantli hisob-kitob usuli kabilarni kiritish mumkin. Rejalarning asoslanganlik darajasini oshiruvchi va ularni tezda amalga oshirilishiga xizmat qiluvchi, shuningdek, tavakkalchilik va vujudga kelishi mumkin bo’lgan talofatlarni kamaytiruvchi usul eng samarali usul hisoblanadi. - Rejalashtirishning eng ko’p tarqalgan usullari qatoriga quyidagilarni: balans, me’yoriy, iqtisodiy-matematik, statistik, omillar bo’yicha, ko’p variantli hisob-kitob usuli kabilarni kiritish mumkin. Rejalarning asoslanganlik darajasini oshiruvchi va ularni tezda amalga oshirilishiga xizmat qiluvchi, shuningdek, tavakkalchilik va vujudga kelishi mumkin bo’lgan talofatlarni kamaytiruvchi usul eng samarali usul hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |