Режалаштириш моделлари

 

2.4. CHiziqli programmalashning umumiy  masalasi 

 

Biz  yuqorida  resurslardan  optimal  foydalanish  masalasinin  matematik 

moellarini  xamda  ularning  turli  vaziyatlardagi  modifikatsiyalarini  ko`rib  chiqdik. 

Qaralgan  barcha  modellar  ularni  iqtisodiyotdagi  eng  keng  va  muxim  masalalar 

klassi  –  chiziqli  programmalash  masalasi  klassiga  kiritish  uchun  zarur 

hususityalarga ega.  

CHiziqli  programmalash  masalasi  optimal  yechimlarni  talab  qiluvchi 

boshqaruv  bilan  bog’liq  deyarli  barcha  xolatlarni  qamrab  oladi.  Ishlab  chiqarish 

bilan  bog’liq  turli  modellar  bilan  birgalikda  ular  boshqa  iqtisodiy  muammolar 

oqibatida  yuzaga    kelishi  mumikn  bo`lgan  boshqa  masalalarni  xam  o`z  ichiga 

oladi.  Xar  xil  mazmundagi  masalalarni  modellashtirish  uchun  yagona  yondoshuv 

ularni  hal  qilishning  yagona  usullarini  ishlab  chiqish,  yangiyaa  tahlil  va  talqin 

qilish,  turli  iqtisodiy  vaziyatlarda  va  yuzaga  kelish  manbaalari  turli  bo`lgan  turli 

holatlarda  shakllangan  muammolardagi  eng  muhim  hususiyatlarni  ko`rishshga 

imkon beradi. 

Zarur ta`riflarni kiritamiz.  

Funksiya chiziqli deyiladi, agar uni n ta o`zaro bog’liq bo`lmagan x

1

, x

2

, ... 

x

n

  o`zgaruvchilarning  chiziqli  kombinatsiyasi  shaklida  ifodalash  mumkin  bo`lsa, 

ya`ni 

f(x

1

,x

2

,...x

n

) = d

1

x

1

 +d

2

x

2

 +...d

n

x

n

. 

ayrim  xollarda  ko`rinishi  f(x

1

,x

2

,...x

n

)  =  d

1

x

1

  +d

2

x

2

  +...d

n

x

n

  +  d  bo`lgan  ya`ni 

avvalgilaridan  o`zgarmas  qo`shiluvchi    d  ga  farq  qiladigan  funksiyalarni  ham 

chiziqli  funksiya  deb  atalgan. ,  ya`ni  avvalgilaridan o`zgarmas  qo`shiluvchi   d ga 

farq qiladigan.  

f(x

1

,x

2

,...x

n

) = b, 

tenglik, shuningdek 

f(x

1

,x

2

,...x

n

) < b,  f(x

1

,x

2

,...x

n

) > b 

tengsizliklarni chiziqli tenglik yoki tengsizlik deyiladi, agar quyidagi  

---

 

41 

 

u = f(x

1

,x

2

,...x

n

) 

funksiya chiziqli bo`lsa.