Режалаштириш моделлари

matematik  modelini 

quramiz.  Modelni  qurish  o`zgaruvchilarni 

qiritishdan boshlanadi. Bizning misolimizda bu o`zgaruvchilar ikkita va ular ikki hil 

mahsulot miqdorlarini (kg) anglatadi. Belgilashlar kiritamiz: 

x

1

 ˗ pechen’e miqdori, 

x

2

 – esa biskvit miqdori. eng yaxshi (optimal) ishlab chiqarish rejasini kurish talab 

qilinadi. 

YUqoridagi  4  va  5  jadvallarda  mahsulotlarni  tayyorlash  uchun  kerak 

bo`ladigan xarajatlar va korxona ihtiyorida bo`lgan hom ashyo zahiralari keltirilgan. 

Ularning har bir satri o`ziga hos resurslar uchun tengsizliklarni shakllantirishga asos 

bo`ladi: 

0,5

x

1   0,3

x

2   825 . 

Bu  tengsizlik  shuni  ko`rsatadiki,  unning  Pechen’e  ishlab  chiqish  uchun 

umumiy  sarfi 

x

1

,  biskvit  uchun  sarfi  esa 

x

2

 

miqdorni  tashkil  qiladi.  Bvu  miqdor 

korxona ihtiyoridagi zahirada turgan miqdordan oshib ketmasligi lozim. 

Xuddi  shunday  tengsizliklarni  yog’,  tuxum  va  shakar  uchun  xam  yozish 

mumkin: 

0,3

x

1   0,06 

x

2   

480, 

0,18

x

1   0,6

x

2   

720, 

0,2

x

1   0,3

x

2   450. 

---

48 

 

33 

Mehnat xarajatlari hom ashyo xarajatlarilan farq qiladi, ammo ularni albatta 

matematik modelga kiritish talab qilinadi. Bu resurslarning cheklanganligi quyidagi 

tengsizlik orqali ifodalanadi: 

0,07 

x

1    0,09 

x

2    200. 

Ishlab  chiqarish  quvvatlari  bilan  bog’liq  cheklanishlarni  quyidagi 

---

43 

 

XULOSA 

Ushbu  kurs  ishi  MICROSOFT  OFFICE  dasturlar  paketi  tarkibiga  kirgan 

MICROSOFT  EXCEL  dasturi  yordamida  iqtisodiy  masalalarni    hal  qilish  yo’l-

yo’riqlarini o’rganish hamda iqtisodiy funksiyalarni nazariy va amaliy tomonlarini 

tahlil qilishga bag’ishlangan. 

Bizning olib brogan kuzatishlarimiz MICROSOFT EXCEL dasturidan odatda 

faqat bug’alteriya bilan bog’liq jadvalli ma’lumotlarni qayta ishlashda qo’llanmoqda 

holos.  Vaholangki,  ushbu  dastur  bir  qator  ilmiy  masalalarni  hal  qilishga,  bank 

amaliyotida tez-tez qo’llanadigan masalalarga ham tatbiq etilishi mumkin. 

MICROSOFT  EXCEL  tarkibiga  kirgan  bir  qator  funksiyalar  banklarning 

oddiy mijozlariga bugungi kunda jamiyatda keng tarqalib borayotgan kredir olish, 

omonatga jamg’armalarni qo’yish kabi masalalarda qarorlar qabul qilishda yordam 

berishi mumkin. 

Qolaversa,  o’ylaymizki,  mazkur  kurs    ishi  doirasida  to`plangan  barcha 

ma`lumotlar, qarashlar va fikrlar bundan keyingi ilmiy umumlashmalar va nazariy 

xulosalar ishlab chiqish uchun muhim asos bo`lib xizmat qilishi mumkin. 

---

44