Reja: Yalpi ichki mahsulotni ishlab chiqarish

O’zbekiston Respublikasining YaIM tarkibidagi o’zgarishlar tahlili.
.REJA:

1. 
   Yalpi ichki mahsulotni ishlab chiqarish 
   

2. 
   Yakuniy iste`mol usulida yalpi ichki mahsulot
   

3. Yalpi hududiy mahsulot.

1. 2016 yil yakunlari bo`yicha O`zbekiston yalpi ichki mahsuloti 199325,1 mlrd. so`mni tashkil qildi. YAIM ning 1991-2016 yillarda o`rtacha yillik o`sish sur`ati 4,5 foizni tashkil qildi.

1-rasm. 1991-2016 yillarda YAIMning o`sish sur`atlari, o`tgan yilga nisbatan foiz hisobida.
O`zbekiston o`zining rivojlanish modelini izchil amaga oshirishi natijasida, boshqa sobiq ittifoqi mamlakatlariga nisbatan eng qisqa muddatlarda, ya`ni 1996 yildayoq iqtisodiy tanazzulning oldini oldi, makroiqtisodiy barqarorlikni ta`minladi va iqtisodiyot tarkibini o`zgartirish bilan bog`liq asosiy iqtisodiy masalalarni amalga oshirishga kirishdi.
O`zbekiston iqtisodiyoti 1996-2003 yillar davomida o`rtacha yillik 4% o`sish darajasi bilan rivojlandi.
Qulay ishblarmonlik muhitini yaratish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilashga qaratilgan iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish jarayonlari natijasi sifatida mamlakatimiz iqtisodiyoti 2004 yildan boshlab yillik 7-9 foiz darajasidagi yuqori va barqaror o`sish sur`atlarini namoyish qila boshladi.
Oxirgi 10 yilda (2007-2016yillar) YAIM 2,2 barobardan ko`proq o`sdi.

2-rasm. Oxirgi 10 yillikda (2007-2016yillar) YAIM va tarmoqlar kesimida yalpi qo`shilgan qiymatning o`sish sur`atlari, 2006y. = 100%.
Iqtisodiy o`sishning asosiy omillari va manbalari tahlili shuni ko`rsatadiki, oxirgi 10 yil davomida iqtisodiyottning yuqori o`sish sur`atlari qishloq xo`jaligida 1,9 marta (2007-2016 yillar uchun o`rtacha yillik o`sish – 6,5%), sanoatda – 1,7 barobar (5,6%), qurilishda – 3,9 barobar (15,0%), hizmatlar sohasida – 2,5 barobar (9,7%) o`sganligi hisobiga ta`minlangan.
Qulay ishbilarmonlik muhitining yaratilishi, investitsiyalarning keng jalb qilinishi natijasida nafaqat iqtisodiy o`sish sur`atlarining oshishi, balki iqtisodiyot tarkibida muhim sifat o`zgarishlarining yuz berishi ta`minlandi.
Tarkibiy o`zgarishlar borasidagi siyosatning izchil amalga oshirilishi natijasida mamlakat iqtisodiyoti tarkibi diversifikatsiya qilindi.
Mustaqillik yillarida sanoat tarmog`i va xizmatlar sohasining rivojlanish salohiyatini yanada kengaytirilishi natijasida YAIM tarkibida qishloq xo`jaligi ulushining (1995 yilda 32,4 foizdan 2016 yilda 17,6 foizga) bosqichma-bosqich kamayish tendentsiyasi saqlanib qoldi. Shu bilan birga, YAIM tarkibida qishloq xo`jaligi ulushining kamayishi qishloq xo`jaligi mahsulotlarining ijobiy o`rtacha yillik o`sish sur`atlari fonida sodir bo`ldi.
Sanoat tarmog`ini diversifikatsiyalash, modernizatsiyalash, texnik va texnologik yangilash bo`yicha chora-tadbirlarning qabul qilinishi natijasida sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish umumiy hajmining o`sishi va YAIM tarkibida sanoatning (qurilishni qo`shgan holda) ulushi 1995 yildagi 27,8 foizdan 2016 yilda 32,9 foizgacha oshishi ta`minlandi.
Shu bilan birga, xizmatlar sohasining rivojlanishi mamlakat iqtisodiyoti, bandlik va aholi daromadlari o`sishining muhim omillaridan biri hisoblanadi. Xizmat ko`rsatish va servis sohasini isloh qilish bo`yicha chora-tadbirlarning izchil amalga oshirilishi natijasida, mazkur tarmoq qisqa muddat ichida iqtisodiyotning eng jadal rivojlanayotgan sektoriga aylandi. Xizmatlar sohasining YAIM dagi ulushi 1995 yildagi 39,8 foizdan 2016 yilda 49,5 foizgacha oshdi.
Mustaqillik yillarida YAIM tarkibida mulkchilik shakllari bo`yicha tub o`zgarishlar ro`y berdi. Nodavlat sektori YAIM ni ishlab chiqarishda asosiy o`rinni egalladi va uning ulushi 1995 yildagi 58,4 foizdan 2016 yilda 81,3 foizgacha oshdi.