|
Xavfsizligi. O’tkazish xavfsizligi falsifikatsiya, yo’qotishlar va javobsiz qolishdan to’lov topshiriqnomalarini va moliyaviy ma’lumotlarini saqlash (muhofaza) yuqoridagi tizimga bog’liq.
SWIFT hisoblash markazlarida xavfsizlikni ta’minlovchi dasturlardan tashqari, an’anaviy to’lov tizimlaridan farqli o’laroq tizimning maxsus choralari joylashtirilgan:
sessiyaning boshlanishi va oxirida tizim terminalidanfoydalanishni tekshirish;
hamma kirish va chiqish ma’lumotlarini avtomatik raqam-lash, raqamlash tarkibini tizimning o’zi nazorat qiladi;
individual kalitlarga qarab ikki bank o’rtasida avtomatikma’lumot almashinish;
qabul qiluvchi bank tomonidan axborotlarni avtomatik tek-shirish.
SWIFT aloqa liniyalari va operatsion markazlarini ruxsatsiz tashriflardan muhofaza qilish maxsus kodirovka qilish moslamalari (tasodifiy sonlar generatori prinsiðida) tomonidan ta’minlanadi.
Shunday qilib, SWIFT tizimi xavfsizligini ta’minlovchi to’liq muhim ko’p pog’onali fizik xavfsizlik o’tkazish liniyalari xavfsizligi, funksional xavfsizlik va ijroiy xavfsizliklar kombinatsiyasidan xavfsizliklar kombinatsiyasi tashkil topadi.
Ma’lumotlar almashishdagi xavfsizlikni yanada kuchaytirish maqsadida banklar o’z hisobidan uni takomillashtirishi mumkin.
Tezlik SWIFT yordamida tezkorlik bilan ma’lumotlar yuborish, banklarning o’z mablag’larini tez qayta joylashtirishga imkon yaratadi. SWIFT orqali yuborilgan ma’lumotlar teleks yoki boshqa aloqa vositalaridan farqli o’laroq, ancha tez yetib boradi, qayta ishlanadi (bank tizimida) va mijoz hisobvarag’ida aks etti_riladi.
Baxtga qarshi bu tizim kamchiliklardan xoli emas. Bulardan biri ikki tashkilotni juda murakkab texnik tizimga tobeligi va shu bilan bog’liq texnik muammolar va ishdan chiqishlardir.
Yana bir kamchilik sifatida juda yuqori narx-navolarni keltirish mumkin, bular kichik banklarni juda qiyin ahvolga solib qo’ydi.
O’zbekiston Respublikasida SWIFT tizimiga ulanish (a’zo bo’lish) va faoliyat yuritish muammolari. Hozirgi kunda O’zbekiston Respublikasida so’mda bo’ladigan to’lovlar Markaziy bankda joylashgan yagona hisobvaraq (tijorat banklariga tegishli) orqali bajarilsa, valutalarda bo’ladigan operatsiyalar (mijozlarning ko’pini ko’chirish, o’z mablag’larini o’tkazish va h.k). SWIFT tizimi orqali bir-biridagi hisobvaraqlarda amalga oshiriladi.
Shunday qilib, hatto ichki to’lovlarda (agar ularning soni ko’proq bo’lsa, aks holda qog’oz to’lov topshiriqnomalarida ishlasa ham bo’ladi) SWIFT ning o’rni beqiyosdir.
Adabiyotlar ro’yxati
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. 1992-yil 8 dekabr.
«O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki to’g’risida»giQonun. – T.: «O’zbekiston». 1995-yil.
O’zbekiston Respublikasining «Banklar va bank faoliyatito’g’risida»gi Qonuni. 1996-yil 25-aprel.
O’zbekiston Respublikasining «Tashqi iqtisodiy faoliyatto’g’risida»gi Qonuni. 2000-yil.
O’zbekiston Respublikasining bank tizimida valutanitartibga solishga oid qonunchilik hujjatlari to’plami. – T.: «O’zbekiston», 2004.
O’zbekiston bank tizimini isloh qilish va erkinlashtirishbo’yicha qonunchilik hujjatlari to’plami. – T.: «O’zbekiston», 2003-yil.
Karimov I.A. O’zbekiston milliy istiqlol, iqtisod, siyosat,mafkura. – T.: «O’zbekiston», 1996-yil.
Karimov I.A. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. – T.: «O’zbekiston», 1997-yil.
Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. 1jild, – T.: «Ma’naviyat», 2008.
Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. – T.: «O’zbekiston», 2009.
Mamlakatimizni modernizatsiya qilish va yangilashni izchildavom ettirish – davr talabi. Prezident Islom Karimovning 2008yilda mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2009-yilda mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasi majlisidagi ma’ruzasi «Turkiston» gazetasi, 2009-yil 14-fevral.
Inson manfaatlari ustuvorligini ta’minlash – barcha islohot va o’zgarishlarimizning bosh maqsadidir. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning 2007-yilda mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2008-yilda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasi majlisidagi ma’ruzasi // Xalq so’zi, 2008-yil 9-fevral.
Abdullayeva Sh.Z. Bank ishi. O’quv qo’llanma. – T.
«Moliya». 2000-yil
Abdullayeva Sh.Z. Bank risklari va kreditlash. – T.: «Moliya»,2002-yil.
Abdullayeva Sh.Z. Pul, kredit va banklar. – T.: «O’qituvchi», 2003-yil.
Abdullayeva Sh.Z. Xalqaro valuta-kredit munosabatlari.Darslik. – T.: «Iqtisod-moliya», 2005-yil. 588 bet.
Burxanov U. Kredit inqirozi: mas’uliyatsizlik natijasimi?/Ilmiy-ommabop risola.– T., 2009.
G’afurov U.V. «Prezident I. Karimovning Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari» asarini o’rganish bo’yicha, o’quvuslubiy qo’llanma. – T.: TDIU. -120 b, 2009-yil.
Jumayev N.X., Yuldashev M.I. Jahon moliyaviy inqirozi va uning O’zbekiston iqtisodiyotiga ta’siri. // «Fan va turmush» jurnali, 2008. ¹ 6.
Xamidov I.A., Alimov A.M. O’zbekiston Respublikasidatashqi iqtisodiy faoliyat asoslari. Darslik / Mas’ul muharrir: X.Boboyev – T.: O’zbekiston yozuvchilar uyushmasi «Adabiyot jamg’armasi» nashr., 2001-yil.
Xudoyberdiyev Z.Ya., G’afurov U.V., Xomitov K.Z.Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. O’quv qo’llanma. – T.: «O’zbekiston». 2009-yil.
Shodmonov Sh.Sh., G’afurov U.V. Globallashuv jarayoni va moliyaviy inqiroz sabablari // Adolat, 2009-yil 27-fevral.
Internet saytlarihttp://cbu.st.uz/uz/press. http://uba.uz/news.aspx?nidq584.
http://www.bfa.re.uz http://www.bankir.ru http://www.gov.uz http://www.uza.uz
ASOSIY / SOLIQLAR / XALQARO TARJIMASI SWIFT. SWIFT TO'LOV TIZIMI. SWIFT-DA PUL YUBORISH QADAMLARI
Do'stlaringiz bilan baham: |
