Reja: Typroq eritmasining tarkibi konsentratsiyasi Tuproq kislotaligining hosil bo lishi va uni boshqarish

aktual (faol) kislotalilik deyiladi. Singdiruvchi kompleksda tolgan reaksiya potensial (yashirin) kislotalilik deyiladi.

Tuproq eritmasining aktual kislotalilik holati gumifikatsiya vaqtida paydo bolishi mumkin. Tuproqdagi karbonat angidridning suv bilan qoladi. U osonlik bilan N va NSO3 ga ajralishi

sababli eritma kislotali holatga oladi.

Tuproq eritmasining bu xildagi kislotali holati singdiruvchi kompleksi asoslar bilan toladi. Potensial kislotalilik

• almashinuvchi va gidrolitik bolgan tuproq (masalan, podzol tuproq) bilan ornini oladi: siqib

• chiqarilgan erkin vodorod esa eritmaga olgan sirka kislota (SN3SOON ) suvda deyarli parchalanmaydi, ammo oladi, biroq tuproq
• singdiruvchi kompleksi bilan reaksiyaga kirishi tufayli ishqoriy holat yuzaga chiqmaydi:
• Singdiruvchi :Sa
• :M +NaOH

• kompleks

• .K

• .N

• Bu sohada oproq siqib chiqarishini koladi.
• Singdiruvchi kompleksi natriy bilan tolgan eritma orasidagi olishi tufayli
• ishqoriylik vujudga keladi:

• Bundan tashqari, tarkibida kalsiy karbonat (SaSOs) bor tuproqda ham ishqoriy reaksiya bogladi: ularda oladi. Shuning uchun kislotali reaksiyali tuproqlarga (masalan, podzol tuproqqa) ohak (SaSOs), ishqoriy reaksiyali
• tuproqlarga (sholi bilan ularning reaksiyasi neytral holga keltiriladi va fizik xossalari
• yaxshilanadi. Kislotali tuproqlarga ohak solinganda, singdiruvchi kompleks bilan eritma orasidagi almashish reaksiyasi
• natijasida tuproq neytrallanadi.
• Ishqorli tuproqlarda gips solinganda esa quyidagicha reaksiya bozaro ta'siriga asoslangan kimyoviy melioratsiya dehqonchilikda olib, olib, tuproq eritmasining va singdiruvchi kompleksining xarakteriga bogliq. Karbonatli tuproqlarga

• (masalan, bogzgarmaydi:
• CaCOs + (NH4)2SO = CaSO4 + (NH4) 2CO3
• Cingdiruvchi kompleksi asoslar (Sa, Mg va boshqalar) bilan tolishi tufayli eritma reaksiyasi oyinmagan, lekin vodorod singdirilgan tuproqlarda ishqoriy reaksiyaga nisbatan buferlik bozgarmaydi:
• Bulardan tashqari, tuproqlardagi kislota va ishqorlar oqsil modda bilan reaksiyaga kirishi natijasida kislotalik va ishqorlik darajasi kamayadi. Har bir tuproqda ozmi-kosimlik va hayvon qoldiqlaridagi oqsillar bolgan yoki tashqaridan kelgan kislotali va ishqoriy reaksiyalar oqsil modda ta'sirida neytrallanib turadi.
• Tuproqning buferligi oiqlanishini va umuman tuproq unumdorligini yaxshilash jihatidan ijobiy

• ahamiyatga ega. Olgan taqdirdagina yaxshi rivojlanib oggladi. Tuproqning buferligi bosimliklar hayotiga salbiy ta'sir etishi, hatto ularning quritib qoladi.
• Demak, tuproqning buferlik xususiyati unumdorlik xususiyatlarining yaxshilanishida katta ahamiyatga egadir.

• Buferlik qanchalik kuchli boladi.
• Turli tuproqning buferlik xususiyati turlicha boladi. Shuning uchun organik oitlar solish yopaytira borish tuproqning buferlik
• xususiyatini oshiradigan tadbirdir.
• Talabani bilimini mustahkalash uchun
• savollar.

• 1.

http://fayllar.org