Reja: Tuproq hosil qiluvchi jinslar

TUPROQ ,LYOSS HOSIL BO'LISH SABABLARI

REJA:

1. Tuproq hosil qiluvchi jinslar

2. 
   Magmatik, metomorfik va cho‘kindi jinslar
   
3. 
   Fizikaviy, kimyoviy va biologik nurash
   
4. 
   Tuproq xosil qiluvchi omillar
   
5. 
   Tuproqning minyeralogik tarkibi
   
6. 
   Birlamchi va ikkilamchi minyerallar
   

Tuproq hosil qiluvchi ona jinslar

Ona jinslar tuproqning minyeral asosi bo‘lib, tuproq paydo qiluvchi jinslarning mexanik, minyeralogik va kimyoviy tarkibi, fizik, kimyoviy fizik xossalari unda shakllanayotgan tuproqga bevosita ta’sir qiladi.

Tuproq ona jinsining kelib chiqish tarkibi, tuzilishi va xossalari bilan keskin farq qiladi.

SHuning uchun tuproq bir xil unumdorlikka ega bo‘lmaydi.

Yer yuzasida asosan tekisliklarda tarqalgan va tuproq paydo qila oladigan g‘ovak holdagi tog‘ jinslariga tuproq ona jinslari deyiladi.

Tuproqning paydo bo‘lishi tog‘ jinslarining nurashi va mahsulotlarining olib ketilishi va qayta yotqizilishi bilan bog‘liq.

Yer yuzasida tog‘ jinslarining emirilishi, parchalanishi, o‘z o‘rnidan qo‘zg‘alishi, surilish jarayonlari ko‘p bo‘ladi. Yer yuzasidagi og‘irlik kuchi asosan yerning ichki qismidagi zichlikning kattaligiga, massaning og‘irligiga va yer yuzasining qanday shakga ega ekanligiga bog‘liq.

Litosfyera tarkibidagi har qanday tog‘ jinsi ham ona jins bo‘la olmaydi, qachonki nurash jarayonida hosil bo‘lgan g‘ovak holdagi tog‘ jinslari – ruxlyaklargina ona jins bo‘lish xususiyatiga ega.

Barcha tuproq paydo qiluvchi yoki ona jinslar kelib chiqishiga ko‘ra quyidagi gruppalarga: elyuvial, delyuvial, prolyuvial, alyuvilial, dengiz, ko‘l, muz, eol va lyoss yotqiziqlariga bo‘linadi.