Reja: Tilshunoslik fanining o'rganish obyekti, maqsadi va vazifalari

Ilk tajribalar va ilmiy farazlar.

Qadimdan Misrda kishilar qaysi til birinchi bo`lganligi to`g`risida o`ylanishgan, ya'ni tilning kelib chiqishi masalasini ko`tarishgan.

Psammetix taxtga o`tirgandan so`ng (er.av. 663-10), qaysi xalq yeng qadimgi ekanligi to`g`risida ma'lumot yig`a boshlaydi... Shoh ikkita chaqaloqni (oddiy ota-onadan) cho`ponga echkilar podasi orasida tarbiya qilishga topshiradi. Shohning buyrug`iga ko`ra bolalarning oldida hyech kim biror so`zni talaffuz qilmasligi kerak edi. Shoh ularning qaysi tilda gapira boshlashiga qiziqadi. Chaqaloqlarni hech kim yashamaydigan kulbaga joylashtirishadi, ma'lum vaqt oralig`ida esa cho`pon kelib, bolalarga echki suti ichirib ketar edi. Oradan ikki yil o`tadi. Cho`pon odatdagidek kulbaga kelib eshikni ochib ichkariga kirishi bilan bolalar qo`llarini cho`zgan holda uning oyog`iga tashlanib, “bekos” so`zini talaffuz qila boshlashadi. Cho`pon zudlik bilan bolalarni shoh xuzuriga eltadi. Ushbu so`zni eshitgan Psammetix “bekos” so`zining qaysi xalq tilida bo`lganligini surishtirishni amr etadi. Ma'lum bo`lishicha, frigiy xalqi tilida ushbu so`z non ma'nosida qo`llaniladi. Shunda misrliklar frigiylar o`zlaridan ham qadimiyroq degan xulosaga keladilar...

Ellinlar bundan ham bo`lmag`ur hikoyalarni aytib kelishadi,... emishki, Psammetix avval ayollarning tilini kesdirib, keyin chaqaloqlarni ularning tarbiyasiga topshirgan. (Gerodot. Tarix, 2,2).

Tarixda yuqoridagi kabi shafqatsiz tajribalar ko`p o`tkazilgan. Eramizning birinchi asrida yashagan rimlik ritorika o`qituvchisi Kvintilian guvohlik berishicha, “o`tkazilgan tajribaga asosan gung enagalar tomnidan kimsasiz joylarda tarbiya qilingan chaqaloqlar ba'zi so`zlarni talaffuz qilsalarda, ularni bog`lab gapira olmaganlar”.

Xuddi shunday tajribalarni ba'zi hukmdorlar ham takrorlashgan: XIII asrda Germaniya imperatori Fridrix II (natijada bolalar nobud bo`lishgan), XVI asrda esa Shotlandiyada Jeyms IV (bolalar qadimgi yaxudiy tilida gapira boshlashgan - tajriba sofligi saqlanmaganligi aniq) va Hindistonda Jaloliddin Akbarshoh (bolalar imo-ishoralar bilan muloqot qilishgan, ya'ni bir umrga soqov bo`lib qolishgan).