Reja: Sharqshunoslik haqida

Xitoyshunoslik. Xitoy filologiyasi kafedrasi 1918-yili Turkiston Sharqshunoslik universitetining avlodi hisoblanadi. Bu davrda XX – asrning unutilmas siymolari orasida shu dargohga asos solgan ustozlarimiz I.A.Kissen va U.M.Mamatoxunovalar xissalari nafaqat xitoyshunoslik, balki jahon tilshunosligi va adabiyotshunosligi rivojlanishida salmoqli iz qoldirganini alohida tilga olish darkor. Keyinchalik kafedraning yuksalishida katta o‘qituvchilar O.A.Vagin, N.Xoxlov, I.Ro‘zboqiev, M.I.Muldakulova, G.I.Larionov, N.O.Levushkina, M.I.Molojatovalar o‘zlarining munosib hissasini qo‘shdilar. Fakultetning ilk tashkil etilgan damlarida B.A.Pestovskiy tomonidan xitoy tili va adabiyoti fanlaridan ma’ruzalar o‘qilar edi. 1924-yili Turkiston sharqshunoslik universiteti ToshDUga (hozirda Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universitet) sharqshunoslik fakulteti sifatida qo‘shiladi. Bu davrga kelib xitoy tili o‘qituvchilari safiga ushbu til bo‘yicha 304 betlik “Zamonaviy xitoy tili grammatikasi” kitobini yaratgan yirik tilshunos professor Ye.D.Polivanov qo‘shiladi. 1930-yili sentyabr oyiga kelib Milliy universitetning sharq fakulteti o‘z faoliyatini to‘xtatadi. 1944-yilda esa qayta tiklaydi. 1951-yili bu fakultetda katta o‘qituvchi M.I.Molojatovaning yetakchiligida fakultet kafedralarining biri bo‘lgan uyg‘ur filologiyasi kafedrasining qoshida talabalarga xitoy tilini o‘rgatish yo‘lga qo‘yiladi.
1957-yili uyg‘ur filologiyasi o‘rniga O‘zbekiston maorif tarixida birinchi marotaba xitoy filologiyasi kafedrasi tashkil etildi. O‘sha davrda O‘zbekistonda tashkil etilgan kafedra nafaqat mamalakatimizda, balki, butun O‘rta Osiyoda xitoyshunoslik yo‘nalishi bo‘yicha Sobiq Ittifoqda xitoyshunos mutaxassislarni tayyorlab beruvchi yagona markaz edi. Kafedraning bosib o‘tgan ilmiy yo‘llarini sarhisob qiladigan bo‘lsak, kafedra 1980-yilga kelib, nafaqat Markaziy Osiyo (Qozog‘iston, Qirg‘iziston respublikalari), balki Bolgariya, Mo‘g‘uliston, Polsha hamda Laos kabi mamlakatlarga xitoyshunos olimlarni yetkazib bera boshladi. Demak, bu o‘tgan asrning 70-80 yillariga kelib xitoy filologiyasi kafedrasi xalqaro kafedra sifatida faoliyat olib borganligidan dalolat beradi.
2014-yil 2-sentyabrdan O‘zbekiston Respublikasi Prezdentining PQ-2228-sonli qarori qbul qilindi. Mazkur qarorga binoan Toshkent davlat sharqshunoslik universitetida tarkibida Xitoyshunoslik fakulteti ochildi. Xitoty filologiyasi shu fakultet tarkibiga kiritilidi va “Xitoy tili va adabiyoti” kefedrasi nomi bilan faoliyat ko‘rsata boshladi.