Reja: Quvurlarning asosiy turlari

2. Suv o’tkazuvchi quvurlarning hisobi
Quvurlar konstruksiyasi, qoidaga muvofiq, ularni shartli ravishda yassi tizimlarga bo’lib, quvur qismlarining bir-biri va zamin bilan o’zaro ta’sirini e’tiborga olib hisoblanadi. Тemirbetonli quvurlarda yopiq bo’g’in, poydevor va quvur boshi devorlari; betonli quvurlarda qoplama plitasi, teshigi, bo’g’in va quvur boshi devorlari, poydevorlar; po’lat gofrirovkali quvurlarda elastik bo’g’inlar; toshli quvurlarda esa gumbazlar, seksiya va quvur boshi devori, poydevorlar hisoblanadi.
Quvurlar elementlarining hisobiy sxemalari ularning konstruksiyasi, hamda qurish va ekpluatatsiya davridagi ish sharoitiga muvofiq ravishda qabul qilinadi.
Quvurlar elementlaridagi kuchlar qurilish mexanikasining qoidalariga muvofiq ularning elastik ishi bo’yicha aniqlanadi.
Quvurlar konstruksiyasi mustahkamlikka, shaklining turg’unligiga, qulash va siljishga qarshi holatiga, yoriqbardoshlikka hamda deformatsiyaga hisoblanadi. Kuvurlar chidamlilikka hisoblanmaydi. Quvurlar zamini mustahkamlik va cho’kishga QMQ ga muvofiq hisoblanadi.
Тemirbetonli quvurlarning hisobi. Aylana bikir bo’g’inlar ko’tarma gruntining notekis radial bosimiga hisoblanadi (9.4,a-rasm). Yuqorida keltirilganlardan tashqari bir oraliqlilarga nisbatan kam po’lat sarflanadigan ko’p oraliqli arkali uzluksiz va arka-konsolli oraliq qurilmalar qo’llaniladi.
Arkasimon uzluksiz oraliq qurilmalar bundan tashqari transport vositalarini tekis tez harakatini ta’minlaydi, ammo tayanch qismlarining holatini to’g’rilab turishni talab etadi. Arka-konsolli oraliq qurilmalar osma oraliqlarning konsollari bilan murakkab tutashishga va natijada egilish chizig’ining sinishi, oqibatda transport vositalarining yuqori dinamik ta’siriga ega bo’ladi.

9.4-rasm. Quvurlarning hisobiy sxemalari: a) aylanali bo’g’in

momentlarining epyurasi; b) xuddi shunday to’g’ri to’rtburchakli;
v) betonli quvurning hisobiy sxemasi; 1 – plita; 2 – devor; 3 – poydevor

Eguvchi momentlarni quyidagi formulalardan aniqlashga ruxsat etiladi:

a) o’rta bo’g’inlar uchun:

(9.1)

b) chetki bo’g’inlar uchun:

(9.2)

bunda bo’g’inlar tayanish shartini hisobga oluvchi koeffitsiyent, poydevorga qo’yilgan bo’g’inlar uchun 0,22, gruntli to’shamaga – 0,25 olinadi; r_c – bo’g’inning o’rtacha radiusi, m; _f – ko’tarma vaznidan sodir bo’ladigan yuk bo’yicha ishonchlilik koeffitsiyenti, 1,3 (0,8)-ga teng, _f,u – xuddi shunday qo’zg’aluvchi sostavdan, 1,2-ga teng; 1+ – dinamik koeffitsiyent, to’shamasi bilan ballastning umumiy qalinligi (rels ostidan hisoblaganda) 0,4 m va undan kichik bo’lganda 1+10/(20+); qalinligi 1 m va undan katta bo’lganda esa – 1,0 qabul qilinadi; oraliq qiymatlari uchun – interpolyatsiya bo’yicha aniqlanadi; grunt bosimi P_u, P_uk va koeffitsiyentning _n qiymatlari (9.3, 9.6 va 9.7) formulalardan aniqlanadi.

Vertikal bosim teng

(9.4)
gorizontal bosim teng
(9.5)

bunda C_u – grunt vertikal bosimi koeffitsiyenti; _n – ko’tarma gruntining vertikal solishtirma og’irligi; h – rels ostidan quvur bo’g’ini ustigacha grunt qatlami qalinligi; h_x – xuddi shunday hisobiy sathgacha; _n – gruntning me’yoriy yon bosimi koeffitsiyenti, formuladan hisoblanadi.

(9.6)

bunda _n – grunt ichki ishqalanish me’yoriy burchagi.

– temir yo’l harakat tarkibidan tushadigan vertikal me’yoriy bosim, u teng
(9.7)
gorizontal bosim