Reja: Pedagogika fani, uning maqsadi

Qobiliyat va irsiyat
1675 yilda F.Galtonning "Talantning irsiyatga bog‘liqligi unint qonunlari va oqibatlari" degan kitobi nashr qilingan. Bunda muallif bir necha yuzlab mashhur kishilarning qarindoshlik aloqalarini o‘rganib, talant yoki onadan irsiyat yo‘li bilan o‘tadi degan xulosaga kelgan. Biroq Galtonning xulosalari ilmiy jihatdan asoslanmagan edi. Baxlar oilasida musiqaga bo‘lgan talant dastavval 1550 yilda maʼlum bo‘lgan. Bu talant 1800 yillarda yashagan qandaydir Regina Susannadan so‘ng tamom bo‘lgan. Umuman Baxlar oilasida 57 dan ko‘p musiqachi bo‘lgan. Ularning 20 tasi mashhur bo‘lgan.
Bend degan skripkachilar oilasida 9 ta mashxur musiqachi bo‘lgan. Gaydon oilasida ikkita mashhur musiqachi bo‘lgan. Ko‘pchilik hollarda mashhur odamlarning nasl-nasablarini o‘rganish biologik irsiyatdan emas, balki hayot sharoitining nasldan naslga o‘tishidan, yaʼni qobiliyatlar taraqqiyotiga yordam berishdan ekanligi malum bo‘ldi.
Qobiliyatlarning rivojlanishi
Qobiliyatlar taraqqiyotidagi yuksak bosqich isteʼdod deb ataladi. Isteʼdod deb, odamga qandaydir murakkab mehnat faoliyatini muvaffag‘iyatli, mustaqil va o‘ziga xos tarzda bajarish imkonini beradigan qobiliyatlar uyushmasiga aytiladi. Qobiliyatlar kabi istedod ham faqat ijodiy yutuqqa erishish imkoniyatidan iboratdir. Biroq oqibat natijada ijodiy yutuqlar odamlarning ijtimoiy yashash sharoitiga bog‘liqdir. Agar jamiyat taraqqiyoti bunday kishilarga muhtoj bo‘lsa, bunday kishilarning paydo bo‘lish imkoniyati tuqiladi. Isteʼdod qobiliyatlar yig‘indisidan, ularning majmuidan iboratdir. Alohida olingan yakka qobiliyat garchi u taraqqiyotning juda yuksak darajasiga erishgan va yorqin ifodalangan bo‘lsa ham isteʼdod bilan tenglashtirib bo‘lmaydi. Bu xaqda g‘oyat o‘tkir fenomenal xotiraga ega bo‘lgan kishilar haqida o‘tkazilgan tadqiqotlar dalolat beradi.
Rus psixologlari bir necha yillar davomida kuzatishlariga qaraganda, O‘zida xotiradan boshqa qobiliyatlarni rivojlantirmagan va shuning uchun  o‘zining ajoyib qobiliyatlarga mos keladigan ijodiy muvaffaqiyatga erisha olmagan.
Shunday qilib, isteʼdod shaxs psixik sifatlarining shu qadar murakkab birikmasidirki, uni qandaydir birorta yagona qobiliyat bilan, bu qobiliyat xotiraning yuksak mahsuldorligi kabi muhim ahamiyatga ega.