Reja: Pascal tilida dastur tushunchasi

Chiziqli tuzilmali algoritmlarni dasturlash
Operatorlar yordamida masalani yechish algoritmini ishlatish uchun ma‘lumotlar bilan bajariladigan amallar tavsiflanadi. Operatorlar bajariladigan vazifalariga qarab kuyidagi guruhlarga bulinadi:
O’zlashtirish;
kiritish-chiqarish;
funktsiya va protseduralarni aniqlash;
Uzlashtirish operatori-ifodalarni xisoblaydi va natija nomlariga xisoblangan qiymatlarni uzlashtiradi. Operatorning umumiy ko’rinishi:
v:=a; bu yerda v-uzgaruvchining nomi
Masalan: 1M:=0;
R:=1;
1M:=1M+2;
R:=R*1M;
Kiritish operatorlari masalani yechish uchun dasturni boshlang’ich ma‘lumotlar bilan ta‘minlaydilar.
Kiritish uchun quyidagi operatorlar ishlatiladi:
READ(b,b„...,b);
READ LN (b ,b ,...„b );
READLN:
Bu yerda: b ,b ,....,b -kiritilgan uzgaruvchi qiymatlar.
Axborotni chikarish uchun kuyidagi operatorlar ishlatiladi:
WRITE (b ,b ,...,b) WRITE LN (b ,b ,....b)
WRITE LN; bu yerda b ,b ,b ,....,b -chikariladigan uzga-ruvchilar nolari.
Algoritmning blok-sxema tarzidagi tavsiflanishi EXMlar uchun
dastur tuzish amalietida juda keng kullaniladi.
Berilgan masalaning yechish algoritmi blok-sxema shaklida tavsiflash algoritmini dasturlashtirish uchun ancha kulaylik yaratiladi.
Bloklari ketma-ket, blok sxemada joylashgan tartibda bajariladigan algoritm chiziqli tuzulmali algoritm deyiladi.

Algoritmning blok-sxema tarzidagi tavsiflanishi EHMlar uchun dastur tuzish amaliyotida juda keng qo’llaniladi. Berilgan masalaning yechish algoritmi blok-sxema shaklida tavsiflash algoritmini dasturlashtirish uchun ancha qulaylik yaratiladi.

Bloklari ketma-ket, blok-sxemada joylashgan tartibda bajariladigan algoritm Chiziqli strukturali algoritm deyiladi.

Chiziqli strukturadagi dasturlarda hech qanday shart bo’lmaydi, shuning uchun ular algoritm bilan aniqlangan ketma-ketlikda bajariladilar. Chiziqli strukturadagi dasturlarni tashkil etish uchun o’zlashtirish operatorlari, ma‘lumotlarni kiritish va ma‘lumotlarni qayta ishlash natijalarini chiqarish operatorlari kiradi.

Bizga ma‘lumki dastur tuzishda operatorlar o’zaro “;” bilan ajratiladi. begin va else operatorlaridan so’ng bu belgi quyilmaydi. Dasturning izoxli qismida o’zgaruvchilar tavsivlanadi. Dasturning bajariladigan qismida esa, yuqorida aytganimizdek faqat o’zlashtirish, o’zgaruvchilar qiymatlarini kiritish va o’zgaruvchilar qiymatlarini kompyuter ekraniga chiqarish operatorlari ishlatiladi. Chiziqli strukturali algoritmlarni dasturlashga misol ko’rib utamiz.

Masalan у=ax²+bх+с funktsiyani qiymatini hisoblash uchun blok-sxema va dastur tuzamiz

boshlash