Reja: O’zbekistonda mustaqillik uchun harakatlarning boshlanishi

OʼZBEK XALQINING MUSTAQILLIK UCHUN INTILISHI VA MUSTAQILLIKNING QO;LGA KIRITILISHI.


REJA:
1. O’zbekistonda mustaqillik uchun harakatlarning boshlanishi.
2. “Mustaqillik Deklaratsiyasi”ning qabul qilinishi va uning tarixiy ahamiyati.
3. O’zbekistonda Prezidentlikning joriy etilishi.
4. “GKChP voqeasi” va unga O’zbekistonning munosabati.
5. O’zbekiston Davlat mustaqilligining qo’lga kiritilishi.
6. Mustaqil O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li.


Tayanch tushunchalar:
Sovet davlati, siyosiy inqiroz, iqtisodiy inqiroz, milliy mustaqillik uchun harakatlar, “Mustaqillik Deklaratsiyasi”, Prezidentlikning joriy etilishi, “GKChP voqeasi”, “O'zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi asoslari to'g'risida”gi Qonun, Mustaqil O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li.

1990 yilga kelib sovet davlatining hukmronligi inqirozga uchrayotgan, ittifoqdosh respublikalar o'z milliy mustaqilligi uchun keng harakatlarni olib borayotgan davrlar bo'ldi. O'zbekistoning yangi rahbariyati ham mustabid tuzum uchun butkul yot bo'lgan yangi ijtimoiy–iqtisodiy va siyosiy o'zgarishlar bilan maydonga chiqdi. Aynan mana shu davr respublikaning mustaqillik sari yo'l olishi bilan ifodalandi. O'zbekistonning rahbari I.A.Karimov boshchiligida boshlangan bu yo'l tarixiy-ma'naviy tiklanish, markaz tomonidan olib borilgan qatag'onlik siyosatiga chek qo'yish, o'zbek xalqi sha'nini himoya qilish, iqtisodiy tanazzul holatini cheklash, ichki bozorni himoyalash, butkul yangi ijtimoiy himoya siyosatini olib borish, markaz ta'sirini kamaytirish va boshqa keng qamrovli tadbirlarlan iborat bo'ldi.
1990 yil bahorida Islom Karimov gorbachyovcha qayta qurish boshi berk ko'chaga kirib qorganini anglab yetdi. O'sha vaqtda SSSR siyosatchilari orasida bunday odamlar kamdan–kam edi. Rossiyada va boshqa ittifoqdosh respublikalarda tobora kuchayib borayotgan tartibsizliklar O'zbekistonda ham yuz bermasligi uchun qat'iy choralar ko'rish kerak edi. O'zbekistonda hokimiyatning ozgina zaiflashuvi ham respublikada millatlararo nizolar yangidan boshlanishiga, ijtimoiy portlashlarga olib kelishi mumkin edi. Shu sababli Gorbachev va uning atrofidagilar norozi bo'lishiga va qarshilik ko'rsatishiga qaramay, O'zbekiston Respublikasi Oliy respublika Prezidentligini joriy etdi.
1990 yil 23 martda esa O'zbekiston Kompartiyasi MKning Plenumi ham respublika siyosiy tizimi to'g'risidagi masalani ko'rib chiqqan va unda O'zbekiston hokimiyatning Prezidentlik boshqaruvi shakliga o'tishi respublika suvereniteti va davlatchiligida mohiyatan yangi bosqich ekanligi ta'kidlangandi. 1990 yil 24 mart kuni O'zbekiston SSR Oliy Sovetining XII chaqiriq 1 sessiyasida SSSR doirasida birinchi bo'lgan siyosiy hujjatni – "O'zbekistonda Prezidentlik boshqaruvi ta'sis etish to'g'risida"gi qarorni qabul qildi va O'zbekiston Kompartiyasi MQ birinchi kotibi Islom Abdug'aniyevich Karimov O'zbekiston SSR Prezidenti etib saylandi. Shu tariqa, O'zbekiston – SSSR respublikalari ichida birinchi bo'lib o'zining milliy huquqiy va demokratik davlatiga mustahkam zamin yaratdi. O'zbekiston xalqining manfaatlarini ko'zlab I.A.Karimov tashabbusi bilan amalga oshirilgan dastlabki tadbirlarning o'ziyoq prezidentlik boshqaruvining o'z vaqtida ta'sis etilganidan dalolat berdi.
O'zbekiston mustaqillikka erishishida qo'yilgan yana bir muhim qalam bu 1990 yil 20 iyunda "Mustaqillik Deklaratsiyasi" qabul qilinishi bo'ldi. Mazkur qonun O'zbekiston qonunlarining Ittifoq qonunlaridan ustuvorligini ta'minladi. Deklaratsiyada har bir millat o'z taqdirini o'zi belgilash huquqidan kelib chiqqan holda, xalqaro huquq qoidalariga, umumbashariy qadriyatlariga va demokratiya tamoyillariga asoslanib O'zbekiston SSRning davlat suvereniteti e'lon qilindi.
1990 yil 1 oktyabrda “O'zbekiston SSR Prezidenti Kengashining tarkibi to'g'risida” O'zbekiston SSR Prezidentining Farmoni e'lon qilindi. Farmon asosida O'zbekiston SSR Prezidenti Kengashpning 14 kishidan iborat a'zolari tayinlandi.
O'zbekiston Prezidentining bevosita ko'ursatmasi bilan respubliki ichki ishlar vazirligining mas'ul lavozimlariga malakali mahalliy kadrlar qo'yildi. Bu tadbirlarning huquqiy asosi bo'lib. 1990 yil 31 oktyabrda Prezident imzolagan "'Militsiya xodimlarini ijtimoiy va huquqiy jihatdan himoya qilishni kuchaytirish to'g'risida"gi O'zSSR Qonuni, 1991 yil 25 oktyabrda qabul qilingan Vazirlar Maxkamasining "O'zbekiston Respublikasining Ichki ishlar vazirligi to'g'risida"gi qarorlari muhim ahamiyat kasb etdi.
1991 yil 31 avgustga kelib "Mustaqillik Deklaratsiyasi" O'zbekistonning mavjud bo'lgan boshqaruv, huquqiy faoliyatini ta'minlash, barcha sohada mustaqil siyosat olib borish imkonini berdi. 1991 yilga kelib O'zbekistonda respublikaning davlat mustaqilligiga doir mutlaqo yangi davlat ramzlari tayyorlash va qabul qilish borasida dadil ishlar boshlandi. 1991 yil 15 fevralda O'zbekiston Oliy Kengashi "O'zbekistonning davlat ramzlari to'g'risida" maxsus qaror qabul qildi.
O'zbekistonning o'z suvereniteti uchun kurashi, avvalo, respubdikada qabul qilingan har bir qonunning mazmuni va mohiyati jihatidan sobiq Ittifoq qonunlaridan tubdan farq qilishida, bundan tashkari, har bir qonun avvalgidek Ittifoq qonuninga moslashtirib emas, balki respublika manfaati ifoda etilganligi bilan ajralib tura boshladi. Xususan, 1991 yil 21 iyulida O'zbekiston SSR Oliy Kengashi Prezidiuminiig "O'zbekiston SSR hududida joylashgan Ittifoqqa bo'ysinuvchi davlat korxonlari, muassasalari va tashkilotlarini O'zbekiston SSRning huquqiy tobeligiga o'tkazish" to'g'risida qabul qilgan qarori ham O'zbekiston SSR Prezidenti I.A.Karimov O'zbekiston SSR Oliy Kengashn va hukumati O'zbekistonning siyosiy–iqtisodiy mustaqilligi, uning milliy suvereniteti uchun dadil qadamlar tashlanganligining isboti bo'lib qoldi.
1991 yil 18 avgustda Moskva shahrida bir guruh avantyuristlar M.Gorbachevni rahbarlikdan chetlashtirib, Favqulodda holat davlat komitetini tuzadi. Bu voqea “GKChP voqeasi” nomi bilan tarixga kirdi. GKChP rahbarlarining asosiy maqsadi mustaqillik sari intilayotgan milliy respublikalarga nisbatan tazyiq va ta'qiblarni kuchaytirib, tobora zaiflashib borayotgan qizil imperiyani saqlab qolishdan iborat edi. Shu maqsadda ular butun SSSR hududida favqulodda holat joriy etmokchi, milliy respublikalarning o'z xalqi manfaatlarini o'ylab qilgan qonun va qarorlarini bekor etmoqchi bo'ladilar.
O'zbeknstonning rahbari bu vaqtda Hindiston safarida bo'lib, Respublika rahbarining yo'qligidan foydalangan O'zbekiston SSR vitse–prezidenti va O'zbekiston Kompartiyasining ikkinchi kotibi O'zbekiston SSR hududida SSSRda Favqulodda holat davlat qo'mitasining faoliyatini qo'llab-quvvatlash haqida ko'rsatma berib yuboradilar. I.A.Karimov Favqulodda holat e'lon qilinganini eshitib, zudlik bilan Toshkentta qaytadi va O'zbekiston SSR hududida GKChPning qonunga zid qarorlarini bekor qilish haqida ko'rsatma beradi. 1991 yil 20 avgust kuni O'zbekiston SSR Oliy Kengashi Soveti, Vazirlar Mahkamasi, Qoraqalpog'iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri rahbarlari ishtirokida majlis o'tkazadi. Unda so'zga chiqqan I.A.Karimov har birimiz og'ir va vazmin bo'lishimiz kerakligini, boshimizga tushgan sinovlar, noaniq davr va sharoitdan, avvalambor, aql va idrokimizni bir joyga yig'ishtirib, insof va vijdonni yo'qotmasdan, sarosimaga tushmasdan chiqishmiz kerakligini" alohida ta'kidlab o'tadi. 1991 yil 21 avgust kuni O'zbekiston Prezidenti I.A.Karimovning Farmoni bilan Favqulodda holat davlat qo'mitasining O'zbekiston Konstitutsiyasi hamda qonunlariga zid keladigan qarorlari va farmonlari noqonuniy deb e'lon qilindi.
O'zbekiston Prezidentining 1991 yil 25 avgustdagi Farmoniga binoan Respublika ichki ishlar vazirligi va davlat xavfsizligi qo'mitasi qonuniy ravishda O'zbekiston Respublikasi tasarrufiga olindi. Respublika hududida joylashgan SSSR ichki ishlar vazirligining ichki qo'shinlari bevosita O'zbekiston Prezidentiga bo'ysundirildi. Respublika ichki ishlar vazirligi, Davlat xavfsizlik qo'mitasi, prokuraturasi, adliya organlari, ichki qo'shinlar, Turkiston harbiy okrugi qismlari va qo'shinlari partiyadan butunlay holi qilindi.
Umuman, XX asrning 80–yillari ro'y bergan ulkan siyosiy voqealar jahon taraqqiyotini keskin o'zgartirib yubordi, qarama-qarshilikka, sinfiy ziddiyatga, o'zaro kamsitishlarga va zo'ravonlikka asoslangan, besamar “sotsialistik taraqqiyot” yo'lini mahkam ushlagan, dunyoning oltidan bir qismida umumbashariy g'oyalarni rad etib, faqat kuch ishlatish va xalqlarni qaramlikda saqlab turish yo'lini amalga oshirib kelgan yirik va so'nggi imperiyalardan biri bo'lgan SSSRning parchalanib ketishi dunyoda yangicha siyosiy, ijtimoiy, ma'naviy qiyofa kasb etdi. Mustamlakachilikning uslubiga asoslangan mustabid imperiya o'rnida umuminsoniy qadriyatlar, insonparvarlik va demokratiya taraqqiyotining asosiy yo'nalishi kilib olgan mustaqil davlatlar paydo bo'ldi. Yangi paydo bo'lgan MDH davlat o'zlarining siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy–ma'naviy taraqqiyot yangi bosqichiga qadam qo'ydilar. O'zbekiston Respublikasining qaramlik asoratidan qutilib, davlat mustaqilligini qo'lga kiritganligi xalqimiz taqdirida buyuk o'zgarishlar yasadi.
Gap O'zbekiston mustaqilligi haqida borganda, shubhasiz, O'zbekiston SSR Oliy Sovetining ikkinchi sessiyasida qabul qilingan O'zbekiston Respublikasi “Mustaqillik Deklaratsiyasi”ning o'rni va ahamiyatiga alohida to'xtalish lozim. Zero, bu muhim hujjat O'zbekistoning mustaqillikka erishishida qo'yilgan navbatdagi muhim qadamlardan biri edi. Bu umumdavlat ahamiyatiga ega bo'lgan Deklaratsiyani qabul qilishda respublika Oliy Soveti deputatlari faollik ko'rsatdilar. O'zbekistondagi tarixiy shart-sharoit va vaziyatni hisobga olgan 200 dan ortiq deputat XII chaqiriq respublika Oliy Sovetining ikkinchi sessiyasi (1990 yil 18 iyunda) boshlanishidayoq mustaqillik Deklaratsiyasi qabul qilishni kun tartibiga kiritishni va kechiktirmasdan shu sessiyada uni qabul qilishni qat'iy talab etdilar.
O'zbekiston SSR Oliy Soveti Rayosati a'zolari, komissiya raislari va muovinlari “Mustaqillik Deklaratsiyasi” hususida fikrlashib, deputatlar fikrini olish va so'ng uni sessiyaga olib chiqish lozim deb topdilar.
1991 yil 19 iyun kuni 40 dan ortiq deputat, doimiy komissiyalarning raislari, huquqshunoslar tayyorlagan Deklaratsiya matni batafsil ko'rib chiqildi. Natijada bu masala 20 iyun kuni sessiyada kun tartibiga kiritildi.
“Mustaqillik Deklaratsiyasi” deputatlar tomonidan moddama–modda, bandma–band muhokama qilindi, har bir millat o'z taqdirini o'zi belgilashi, Deklaratsiya qoidasi bilan kafolatlanishi qayta–qayna ta'kidlandi. Unda o'zbek xalqining asrlar davomida qo'lga kiritgan davlat qurilishi va madaniy taraqqiyot borasidagi boy tarixiy tajribasi va an'analari hisobga olinishi uqtirildi. Sessiyada qabul qilingan “Mustaqillik Deklaratyasi” kirish qismiga quyidagicha yozib qo'yildi: – “O'zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi Oliy Kengashi o'zbek xalqining davlat qurilishidagi tarixiy tajribasi va tarkib topgan an'analari, har bir millatning o'z taqdirini o'zi belgilash huqukini ta'minlashdan iborat oliy maqsad haqi, O'zbekistonning kelajagi uchun tarixiy mas'uliyatni chuqur his etgan holda xalqaro huquq qoidalari, umumbashariy qadriyatlarga va demokratiya printsiplariga asoslanib O'zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasining davlat mustaqilligini e'lon qiladi”.
Shuningdek, birinchi moddada: “O'zbekiston SSRniig demokratik davlat mustaqilligi respublikaning o'z hududida barcha tarkibiy kismlarni belgilashda va barcha tashqi munosabatlarda tanho hokimligidir” – deb belgilab qo'yildi. Sessiya qabul qilgan “Mustaqillik Deklaratsiyasi” xalqimiz tomonidan katta mamnuniyat bilan kutib olindi.
Shu kundan boshlab respublikada O'zbekistonning iqtisodiy va siyosiy hayotiga doir masalalar mustaqil tarzda hal qilina bordi.
1991 yil 15 fevralda O'zbekiston Oliy Kengashi «O'zbekistonning davlat ramzlari to'g'risida» maxsus qaror qabul qildi. Unda, jumladan, shunday deyiladi: – “Mustaqillik to'g'risidagi Deklaratsiyaga amal qilib, O'zbekiston SSR Oliy Kengashi qaror qiladi: O'n ikkinchi chaqiriq Oliy Kengash II sessiyasida tuzilgan, O'zbekiston SSR Konstitutsiyasi (Asosiy Qonuni)ning yangi loyihasini tayyorlovchi komissiyasiga O'zbekiston SSRning Yangi Davlat bayrog'i, Gerbi va Madhiyasiga doir takliflar hamda ular to'g'risida Nizomlar tayyorlash topshirilsin. Komissiya respublika jamoatchiligi va deputatlarining fikrlariga tayanib ish ko'rsin. Bu boradagi takliflar matbuotda e'lon qilinib, umumxalq muhokamasi uyushtirilsin”.
O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi qabul qilgan qonunlar. O'zbekiston Prezidentining farmonlari, hukumat qarorlari katta ahamiyatga ega bo'lib, ular respublikaning iqtisodiy va siyosiy jihatdan mustaqil rivojlanish yo'liga bevosita qaratila boshladi.
1991 yil 22 iyulda O'zbekiston SSR Oliy Kengashi Prezidiumi «O'zbekiston SSR hududida joylashgan Ittifoqqa bo'ysunuvchi davlat korxonalari, muassasalari va tashkilotlarini “O'zbekiston SSRning huquqiy tobeligiga o'tkazish to'g'risida" qaror qabul qilib, jumladan, unda “O'zbekiston SSRning “Mustaqillik Dsklaratsiyasi”ga amal qilib, bozor iqtisodiyotiga o'tish sharoitida mehnat jamoalari manfaatlarini himoya qilish va ularning xo'jalik mustaqilligini ta'minlash maqsadida respublika hududida joylashgan ittifoqqa bo'ysunuvchi davlat korxonalari, muassasalari va tashkilotlari O'zbekiston SSRning huquqiy tobeligiga o'tadi», deb qayd qilindi.
Shuningdek, ushbu qarorda “O'zbekiston SSR Prezident huzuridagi Vazirlar Mahkamasiga Ittifoqqa bo'ysunuvchi korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning O'zbekiston SSR huquqiy tobelggiga o'tishi tartibini belgilash vazifasi topshirildi”.
Shunday qilib, o'tgan asr 90–yillarning dastlabki davrlarida O'zbekiston SSR Prezidenti I.A.Karimov O'zbekiston SSR Oliy Kengashi va Hukumati O'zbekistonning siyosiy–iqtisodiy mustaqilligi, uning milliy suvereniteti uchun dadil qadamlar qo'ydilar. Bu qadamlar xalq tomonidan ham qoniqish bilan kutib olina boshladi.
Ayni chog'da yaqin tariximizda, sovet hokimiyati yillarida O'zbekistonning markazga tobeligiga qarshi, aniqrog'i shu davrda O'zbekistonning milliy mustaqillikka erishishi uchun tarixiy vaziyatga qarab goh oshkora, goh pinxona, yashirin tarzda olib borgan kurashlarini qator manbalar orqali tobora chuqurroq bilib boryapmiz. Bir so'z bilan aytganda xalqimiz azallan o'z fikri–zikri bilan mustaqil, ozod, erkin yashash uchun tinimsiz intilgan.
Xo'sh, mustaqillikning o'zi nima? Istiqlol nimalarga asoslanadi va uning mazmun–mohiyati nimalardan iborat? Eng avvalo shuni aytish kerakki, mustaqillik tenglik sari ko'yilgan birinchi qadam. Chunki, tenglik bo'lmagan joyla kimdir kimgadir tobe bo'ladi. Mutelik bor joyda hukmronlik o'zgalar hisobiga yashash kabi illatlar paydo bo'ladi. Natijada biz so'nggi bir yarim asr mobaynida boshimizdan o'tkazgan mustamlakachilik dunyoga keladi. “Tenglik” so'zining qudrati shundaki, u odamlarning o'zaro munosabatlarilan tortib, mamlakatlararo munosabatlargacha hamma narsani me'yor–mezonga soladi, turli kamsitishlar yoki ortikcha ta'zim–tavozega chek qo'yadi.
Mustaqillik qaror toptirish mezoni. Ayni paytda u harakatlarning, intilishlar va qobiliyatlarning kuchayishini taqozo etadigan xodisa. Bu ayniqsa sobiq ittifoq tarkibidan ajralib chiqqan mustaqil mamlakatlar, xususan O'zbekiston xayotida muhim ahamiyat kasb etadi.
O'zbekiston ittifoqdoshlari orasila birinchilarlan bo'lib o'z mustaqilligini e'lon qildi. 1991 yil 31 avgust kuni qabul qilingan “O'zbekiston Respublikasining Davlat mustaqilligi to'g'risida”gi Bayonot O'zbekiston hukumatining siyosiy yo'lini to'la qonunlashtirib berdi. Bu tarixiy hujjatda quyidagi xulosalar ilgari surilgan edi:
– O'tmishdan saboq chiqarib va SSR Ittifoqining siyosiy hamda ijtimoiy hayotidagi o'zgarishlarni e'tiborga olib;
– Xalqaro huquqiy hujjatlarda qayd etilgan o'z taqdirini o'zi belgilash huquqiga asoslanib;
– O'zbekiston xalqlarining taqdiri uchun butun mas'uliyatni anglab;
– Shaxs huquq va erkinliklarining, mustaqil davlatlar o'rtasidagi chegaralarning buzilmasligi to’g'risidagi Xelsinki shartnomalariga qat'iy sadoqatini bayon etib;
– Millati, diniy e'tiqodi va ijtimoiy mansubligidan qat'iy nazar, respublika hududida yashovchi har bir kishining munosib hayot kechirishini, sha'ni va qadr–qimmatini ta'minlaydigan insonparvar demokratik huquqiy davlat barpo etishga intilib;
– Mustaqillik Deklaratsiyasini amalga oshira borib, O'zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi Oliy Kengashi O'zbekistonning davlat mustaqilligini va ozod suveren davlat – O'zbekiston Respublikasi tashkil etilganligini tantanali ravishda e'lon qiladi.
O'zbekiston Respublikasining o'z tarkibidagi Qoraqalpog'iston respublikasi bilan birga, hududi bo'linmas va daxlsizdir. O'zbekiston respublikasining boshqa davlatlarga hududiy da'volari bo'lmay, U o'z hududi va tabiiy boyliklariga nisbatan oliy huquqqa egadir”.
O'zbekiston parlamentining bu bayonoti o'zining qonun kuchi bilangina emas, siyosiy mantig'i, ma'naviy qudrati, xalqaro huquq normalariga mos kelishi va eng muhimi millat taqdirini hal etadigan tarixiy qadriyat ekanligi bilan alohida ajralib turadi. Bu hujjat SSSRning 73 yillik hayoti naqadar ayanchli va fojeali ekanligini ko'rsatadi. Darhaqiqat, bu mamlakatda inson huquqlari har tomonlama poymol etilganligini, endi bu tuzumda ortiq yashab bo'lmasligini xayotning o'zi tasdiqlab turardi. Biroq, mamlakat aholisining aksariyat qismi va ayrim milliy respublikalar rahbariyati ongiga singib qolgan tobelik va mutelik tuyg'ulari keskin harakat qilishga, o'z xalqi manfaatini mardona turib himoya qilishga yo'l qo'ymas edi. Ammo, o'sha paytda O'zbekistondagi ijtimoiy–siyosiy vaziyat O'sh, Farg'ona, Qo'qon, Guliston, Parkent va Bo'kada yuz bergan mash'um voqealar, millatlararo nizolarning paydo bo'lgani, xalq hayotining tahlikali tus olgani ortiqcha kutib turishni taqozo etmas edi. Jarayonlarga o'z vaqtida yetarli baho berib, zarur xulosaga kelish kerak edi. Shuning uchun ham Farg'ona voqealari birmuncha izga tushgach, mamlakat aholisining ijtimoiy–iqtisodiy ahvolini yaxshilash, turmush sharoitini va farovonligini oshirish borasida amaliy choralar ko'rildi.
Jumladan:
– aholini qo’shimcha tomorqalar bilan ta'minlash, yakka tartibda uy–joy qurishga keng imkon berish, shaxsiy yordamchi xo’jaliklarni rivojlantirish, chorvachilik va parrandachilikni taraqqiy toptirish;
– pensiyalar, talabalar va o'qituvchilarning maoshlarini oshirish, og'ir ijtimoiy ahvol natijasida kamqonlik kasaliga uchragan homilador ayollarga imtiyozli ovqatlanish, boshlang'ich sinf o'quvchilariga bepul oziq–ovqat ajratish va shunga o'xshagan bir qator ijtimoiy–iqtisodiy muammolarning markaz bilan hisoblashmay hal etilishi;
– O'zbekistonning tashqi iqtisodiy aloqalarini rivojlantirishi qator xorijiy mamlakatlar bilan ikki tomonlama hamkorlikni yo'lga qo'yishi u o'z taraqqiyot yo'lini tan olish.
Bu borada shuni aytish kerakki, yuqorida keltirib o’tilgan chora–tadbirlarni amalga oshirish mamlakat aholisiga qanchalik ma’qul kelsa, ittifoq rahbariyatida shunchalik norozilik tug'dirar edi. O'zbekistonda bu masalalarning hammasi mustaqil ravishda hal etila borildi, mavjud muammolarni yechishda ittifoq idoralaridan sezilarli ravishda oldin borildi. Bu xususida markazdagilarning birortasi ham O'zbekistonda amalga oshirilgan ishlarni olqishlab qabul qilmadi.
Shunday bo'lsada O'zbekiston hukumati SSSRda mavjud ijtimoiy–siyosiy jarayonlar borishini boshqalardan ko'ra tezroq angladi va munosib baholadi. Shuning uchun ham u qat’iy xulosaga keldi.
1991 yilning 31 avgustida “O'zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi asoslari to'g'risida”gi Qonun qabul qilindi va ana shu qonun doirasida O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining bundan keyin O'zbekiston SSRni O'zbekiston Respublikasi deb atash, 1 sentyabrni Mustaqillik kuni deb e’lon qilish, O'zbekiston Konstitutsiyasiga o'zgartishlar va qo'shimchalar kiritish, shuningdek, ittifoqning va uning tarkibiga kiradigan barcha mustaqil davlatlarning oliy qonun chiqaruvchi idoralariga, barcha xorijiy davlatlarga va jahon hamjamiyatiga murojaat qilib, ularni respublikaning davlat mustaqilligi e'lon qilingan hujjatini tan olishga da'vat etish to'g'risida qaror qabul qildi. Bu bevosita O'zbekiston mustaqilligining dastlabki huquqiy poydevori edi.
Darhaqiqat, biz ijtimoiy-siyosiy jarayonlar odamlar hayotini keskin tarzda bir o'zandan ikkinchi o'zanga burib yuborgan, hayotimiz butunlay boshqacha tus olgan va turmushimiz o'zgacha mazmun kasb etgan murakkab ruhiy–ma'naviy holatni boshdan kechirdik.
O’zbekiston mustaqil Respublika sifatida jahonga yuz tutdi. Mustaqil O’zbekiston Respublikasi o’z istiqlol va taraqqiyot yo’lini o’zi belgilab oldi