Reja: O‘zbekiston Respublikasining 2009 yil 30 sentabrdagi “Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risida”gi qonunning mazmun-mohiyati

 

3. Iqtisodiyot tarmoqlari, binolari, inshoatlari va qurilish  materiallarining yong‘inga 

qarshi bardoshlilik darajalari. 

Agar iqtisodiyot tarmoqlarini, binolarni, inshoatlarni va sanoat korxonalarini loyihalash va 

qurishda,  unda  bajariladigan  ishlarning  mohiyatidan  kelib  chiqadigan  talablardan,  unga  texnik 

mustahkamlik,  sanitariya-gigienia  va  iqtisodiy  talablardan  tashqari,  unga  yong'in  xavfi  va 

yong'inga qarshi tura olish talablari ham qo'yiladi. 

QMQ 2.01.02-92 ga asosan hamma qurilish konstruksiyalari yonishi bo'yicha uch guruhga 

bo'linadi.  

Yonmaydigan  konstruksiyalar—bularga  katta  harorat  ta'sirida  yoki  alanga  ta'sirida  yonib, 

kulga  yoki  ko'mirga  aylanmaydigan  qurilish  konstruksiyalari  kiradi  (masalan,  metall 

konstruksiyalar va mineral materiallar). 

Qiyin  yonadigan  konstruksiyalar—bunga  katta  harorat  yoki  ku-chli  alanga  doimiy  ta'sir 

etganda tutab  yonadigan, alanga ta'siri  yo'qolishi bilan uchadigan sanoat konstruksiyalari kiradi 

(o'tga  qarshi  vositalar  bilan  ishlov  berilgan  yog'och  konstalksiyalar  va  sanoat  chiqindilardan 

tayyorlangan—yarim organik va yarim mineral moddalardan tayyorlangan konstruksiyalar). 

Yonadigan  konstruksiyalar—bularga  alanga  yoki  katta  harorat  yondiruvchi  vosita  bo'lib, 

keyin alanga olib ketilgandan keyin ham yonishda davom etadigan sanoat konstruksiyalari kiradi 

(yog'och materiallar, qurilishda ishlatiladigan turli-tuman plastmassa materiallari). 

Bino  qurilishida  ishlatiladigan  qurilish  konstruksiyalarining  yong'inga  chidamliligini  yoki 

yonishi  ularning  qanday  materialdan  tayyorlanganligiga  to'g'ridan-to'g'ri  bog'liq  bo'ladi.  Ammo 

ba'zi  bir  hollardan  konstruksiyalarning  o'tga  chidamligiga  uning  tarkibiga  kiradigan 

materiallarning  o'tga  chidamligiga  nisbatan  ko'proq  bo'lishi  mumkin  (Masalan,  issiq  saqlovchi 

izolatsiya vositalarini metall tunuka bilan qoplab, uning o'tga chidamligini oshirish mumkin).   

Yong'in sharoitida qurilish konstmksiyalariga katta harorat ta'siridan tashqari boshqa kuchlar 

ham ta'sir ko'rsatadi. Masalan, konstruksiyaning o'z og'irligi, u ko'tarib turgan umumiy og'irlikdan 

tashqari  yana  qo'shimcha  statik  va  dinamik  kuchlar  ta'sir  ko'rsatishi  mumkin,  bu  sochilayotgan 

suvning, yig'ilayotgan va bosim tushayotgan bino qismlarining og'irligi va hokazo. Shuning uchun 

ham  bunday  kuchlar  ta'sirida  konstruksiyalar  egilishi,  buqilishi  va  mustahkamligini  yo'qotib, 

ko'tarish qobiliyatiga putur etishi mumkin. 

Bundan tashqari, yong'in vaqtida qurilish konstruksiyalari xavfli darajadagi katta haroratda 

qizishi,  erib  yoki  kuyib  ketishi,  shuningdek,  yoriqlar  hosil  bo'lishi  mumkin,  bu  yoriqlar  orqali 

yong'inning  qo'shni  xonalarga  tarqalish  xavfi  kuchayib  ketadi.  Shuning  uchun  ham  sanoat 

konstruksiyalarining  ma'lum  muddat  o'tga  chidash  berish  holatlari  belgilanadi  va  bu  ishlatish 

imkoniyati sifatida