Reja: O`rta Osiyo davlatlari bilan Turk hoqonligi o`zaro munosabatlari tarixshunosligi. Arablar bosqini va uning tarixiy bilimlar rivojiga ta`siri. O`rta Osiyoda IX-XII asrlarda madaniy yuksalish tarixshunosligi

REJA:

1. O`rta Osiyo davlatlari bilan Turk hoqonligi o`zaro munosabatlari tarixshunosligi. 2. Arablar bosqini va uning tarixiy bilimlar rivojiga ta`siri. 3. O`rta Osiyoda IX-XII asrlarda madaniy yuksalish tarixshunosligi. 4. Narshaxiyning «Buxoro tarixi» asarining uslubi va tafakkuri. 5. Tarixiy bilimlar rivojlanishida yangi mazmun, yangi shaklda pragmatizmning kuchayishi.

1. O`rta Osiyo davlatlari bilan Turk hoqonligi o`zaro munosabatlari tarixshunosligi.

V-VI asrlarda O`zbekiston tarixi Eftaliylar davlati tarixi bilan bog`liq. Eftaliylar saklar va massagetlarning avlodlaridir. Eftaliylar juda katta hududda o`z hukmronliklarini o`rnatdilar.563-567 yillari turk hoqoni Istemi (Dizovul) Eron hukmdorlari bilan ittifoq tuzib, Eftaliylar davlatiga zarba beradi va ularga qarashli erlarni bo`ysundirishga muvaffaq bo`ladi.

VI asr o`rtalarida Turk hoqonligi zaminida ilk katta er egaligi munosabatlari shakllana boshladi. O`zaro urushlar natijasida bo`linib ketgan G`arbiy turk hoqonligi markazlashmagan davlat bo`lib, 15 ga yaqin mustaqil hokimliklardan, So`g`dda uechji xalqidan chiqqan jabg`u, Buxoroda mahalliy buxorxudot, Farg`onada ixshidlar kabilardan tashkil topgan edi.

• VI asr o`rtalarida Turk hoqonligi zaminida ilk katta er egaligi munosabatlari shakllana boshladi. O`zaro urushlar natijasida bo`linib ketgan G`arbiy turk hoqonligi markazlashmagan davlat bo`lib, 15 ga yaqin mustaqil hokimliklardan, So`g`dda uechji xalqidan chiqqan jabg`u, Buxoroda mahalliy buxorxudot, Farg`onada ixshidlar kabilardan tashkil topgan edi.
• Hoqonlik tarkibiga kirgan xalqlar bir qismi So`g`d, Xorazm, Toxariston, Farg`ona dehqonchilik, shahar aholisi hunarmanchilik va savdo-sotiq bilan, uning tog`li va cho`l tumanlarida istiqomat qiluvchi katta qismi esa chorvachilik bilan shug`ullangan.

O`rta Osiyo davlatlari bilan Turk hoqonligi o`zaro munosabatlari tarixini T.Saidqulov, L.N.Gumilev Abushiy Xasan Ato va Turon Usmon asarlari orqali bilib olishimiz mumkin. Bu asarlar orasida Nasimxoning «Turk hoqonligi» nomli asari alohida o`rinni egallaydi. Garchi olim filolog bo`lsada, qadimgi turkiylarning imon-e`tiqodi, madaniyati, turmush tarzi haqida qiziqarli ma`lumotlarni keltiradi. Ushbu asarning e`tiborli joyi shundakim, N.Y.Bichurin, S.G.Klyashtorniy, V.A.Liviщits kabi tarixnavislarning ilmiy merosini yangicha yondashuv asosida talqin qila olgan1.

• O`rta Osiyo davlatlari bilan Turk hoqonligi o`zaro munosabatlari tarixini T.Saidqulov, L.N.Gumilev Abushiy Xasan Ato va Turon Usmon asarlari orqali bilib olishimiz mumkin. Bu asarlar orasida Nasimxoning «Turk hoqonligi» nomli asari alohida o`rinni egallaydi. Garchi olim filolog bo`lsada, qadimgi turkiylarning imon-e`tiqodi, madaniyati, turmush tarzi haqida qiziqarli ma`lumotlarni keltiradi. Ushbu asarning e`tiborli joyi shundakim, N.Y.Bichurin, S.G.Klyashtorniy, V.A.Liviщits kabi tarixnavislarning ilmiy merosini yangicha yondashuv asosida talqin qila olgan1.