Reja: Nutqning boyligi. So’z ma’nolari

DEMAK, NUTQ ANIQ VA RAVON BO’LISHI GRAMMATIK JIHATDAN TO’G’RI TUZILGAN BO’LISHI ADABIY TALAFFUZ QOIDALARIGA BO’YSUNISHI BOSHDAN OYOQ IZCHIL BAYON QILINISHI LOZIM. ANA SHUNDAY NUTQGINA TINGLOVCHI VA O’QUVCHI QALBIGA BORIB YETADI. BUNING UCHUN ESA, YOZUVCHIDAN VA OMMA OLDIDA NUTQ SO’ZLOVCHI KISHIDAN TINIMSIZ IZLANISH VA O’Z USTIDA ISHLASH, FILOLOGIK BILISH VA MUTTASIL NUTQIY MASHQ TALAB QILINADI.

• DEMAK, NUTQ ANIQ VA RAVON BO’LISHI GRAMMATIK JIHATDAN TO’G’RI TUZILGAN BO’LISHI ADABIY TALAFFUZ QOIDALARIGA BO’YSUNISHI BOSHDAN OYOQ IZCHIL BAYON QILINISHI LOZIM. ANA SHUNDAY NUTQGINA TINGLOVCHI VA O’QUVCHI QALBIGA BORIB YETADI. BUNING UCHUN ESA, YOZUVCHIDAN VA OMMA OLDIDA NUTQ SO’ZLOVCHI KISHIDAN TINIMSIZ IZLANISH VA O’Z USTIDA ISHLASH, FILOLOGIK BILISH VA MUTTASIL NUTQIY MASHQ TALAB QILINADI.
• INSON FIKRINING RAVONLIGI, MAZMUNDORLIGI NUTQNING NECHOG’LIK MANTIQIYLIGI, UMUMAN FIKRLASH QOBILIYATI UNING BADIIY ADABIYOTGA BO’LGAN MUNOSABATI BILAN BELGILANADI.
• MAQOLLAR, HIKMATLI SO’ZLAR BIZ UCHUN ASRLARNING SADOSI, UZOQ O’TMISH BILAN HAMNAFASLIK HISSINI UYG’OTUVCHI MANGU CHAQIRIQ, ZAMONLARARO KO’PRIKDIR. XALQIMIZDA O’Z QADRINI BILGAN SO’Z QADRINI BILADI DEGAN GAP BOR. O’Z QADRINI BILGAN ODAM SO’ZNI PALA-PARTISH ISHLATMAYDI, UNING ASL MA’NOSINI QIDIRADI, BILIB O’RNIGA QO’YIB GAPIRADI. CHUNKI, MAQOL-SO’Z KO’RKI HISOBLANADI. XALQ MAQOLLARIDA OTA-BOBOLARIMIZ SO’ZLASH ODOBIGA RIOYA QILISH HAQIDAGI O’GITLARINI, PAND-NASIHATLARINI BAYON ETGANLAR. YAXSHI SO’ZLASH, SHIRIN GAPIRISH HAQIDA HAM BIR QANCHA MAQOLLAR YUZAGA KELGAN:

• Yaxshi so’z-ko’ngil podshosi.
• Yaxshi so’z filni ham yo’lga solar.
• Yaxshi so’zga uchar qushlar el bo’lar,
• Yomon so’zga pashsha kuchi fil bo’lar.
• Achchiq til-zahri ilon,
• CHuchuk tilga jon qurbon.
• So’zdan so’zni farqi bor,
• O’ttiz ikki narxi bor.
• Hikmatni oltin deb bilgan dono xalqimiz kam so’zlab, ko’proq tinglash haqida ham chiroyli hikmatlar yaratgan:
• Og’iz bir, quloq ikki,
• Bir so’zlab, tingla qirq ikki.
• ***
• Ko’p so’zning ozi yaxshi,
• Oz so’zning o’zi yaxshi.
• ***
• Gapning qisqasi yaxshi,
• Qisqasidan- hissasi .

• Til odobiga bag’ishlangan maqollar xalqimiz tomonidan juda ko’plab yaratilgan. Bu narsa xalqimizning so’zlash odobiga naqadar mas’uliyat bilan yondoshganligidan dalolat beradi. Nutq masalasiga bag’ishlangan rivoyatlar, ertaklar yaratilgan.
• Bir rivoyatda aytilishicha, podsho vaziriga “boshga nima balo keltiradi?”-deb so’raganda, vazir tilni ko’rsatgan ekan.
• O’tmishda ovi yursa ham dovi yurmay, tobora kambag’allashib borayotgan bir dehqon yo’l chetida o’ylanib tursa, faqirgina yo’lovchi o’tib qolibdi. SHunda dehqon:
• Ey donishmand, nima eksam men boyib ketaman?- deb so’rabdi.
• Yo’lovchi unga piyoz ekishni maslahat beribdi. Qarangki, notanish yo’lovchining gapiga kirgan dehqon o’sha yili chindan ham boyib ketibdi. SHodligidan bosar tusarini bilmay qolgan dehqonga yana o’sha odmigina yo’lovchi uchraganda:
• Ey gado, nima eksam men yanada boyib ketaman? –deb ikkinchi marta murojaat qilibdi.

•