Reja: Neft mahsulotlarini katalitik tozalash

• Izomerlanish. Benzin fraksiyasini reforming qilish, ya’ni tarmoqlangan uglevodorodlar miqdorini oshirish vaqtida katalizatorlar xil katalitik reaksiyalarda molekulasida uglerod kationi bor oraliq moddalar hosil bо‘ladi. Masalan, 100 °C va undan yuqori haroratda alyuminiy galloid katalizatori ishtirokida bo’tan izomerlari о‘rtasida tezda muvozanat vujudga keladi.
• Toza alyuminiy bromid bu reaksiyaga katalizatorlik qila olmaydi, uning katalizatorlik ta’siri faqat oz miqdorda alkilgalogenid, spirt yoki alken va suv aralashmasi qо‘shilgandagina kuchayadi. Demak, qо‘shimcha moddalar katalizator bilan reaksiyaga kirishib, uglerod kationlarini hosil qiladi va bu kationlar zanjirsimon reaksiyani boshlab beradi. Zanjirsimon reaksiya vaqgida yangidan hosil bо‘layotgan kationlar qayta guruhlanadi va sо‘ng izomerlanadi.

• Kreking. Neftning yuqori haroratda haydaladigan fraksiyalarini krekinglab benzin va gazsimon uglevodorodlar hosil qilish mumkin. Kreking jarayoni katalizator ishtirokida va yuqori haroratda olib boriladi. jadvalda neft fraksiyalari krekinglanganda qancha benzin hosil bо‘lishi kо‘rsatilgan.
• Neftning turli fraksiyalarini I soat davomida 4250 C da krekinglanganda hosil bо‘ladigan benzin miqdori.

Neft fraksiyalari	Hosil bо‘lgan benzin miqdori %
Solvint neft	—
Kerosin	15
Gazoyl	16
Qoldiq	18
Og‘ir distillyat	22