Reja: Nazariy o’quv materiallarni o’zlashtirishga bo’lgan talablar

D.I.Mendeleevning kimyoviy elementlar davriy qonuni va davriy sistemasi, davriy tizimi hamda atom tuzilishini o’rganish.

a). O`quvchilar davriy sistema kimyoviy elementlarning tabiat qonuniga

asoslangan tizimi, davriy sistema kimyoviy elementlar davriy qonunining jadval shaklidagi ifodasi ekanligini bilib olishga doir, asosiy guruh va qo`shimcha guruh haqida tushunchalarga ega bo`lishi lozim;

b). Davriy sistema asosida o`quvchilar elementlar va ularning birikmalari xossalarining bashorat qilish malakalarini shakllantiradi;

v). O`quvchilarda kimyoviy elementlar davriy sistemasida har bir element va ularning birikmalari xossalari haqida xususiy xulosalar chiqara bilish qobiliyatlarini rivojlantirish, ularda falsafiy umumlashmalar hosil qilish, malakalarini hosil qilish kerak.

Yangi materiallarni o`qituvchi quyidagi reja asosida tushuntiradi:

1). Atom og`iriliklari ortib borishi tartibida elementlarning grafik tasviri sistemasi va uning qo`llay bilishi uchun qisqa shaklga keltirish.

2). D.I.Mendeleev "Davr" deb ishqoriy metalldan boshlanib, inert gaz bilan tugaydigan elementlar qatorini ataganligi haqida tushuncha berish, jumladan katta

va kichik davrlar haqida hamda har bir davrda joylashgan elementlar va ularning soni haqida tushuncha berish.

3). Davriy sistemadagi gorizantal va vertikal qatorlar haqida so`zlash:

4). Davriy sistemadagi asosiy guruhlar, qo`shimcha guruhlarni izohlash;

5). Bir guruhga kiruvchi elementlarning kislorod birikmalaridagi yuqori valentlik guruh raqamiga to`g`ri kelishi, asosiy guruhlarda nisbiy atom og`irligini

ortishi bilan yuqoridan pastga metallik xossasi kuchayib, metalmaslik xossasi zaiflashib borishini tushuntirish.

D.I.Mendeleevning ilmiy jasorati misolida o`quvchilarda fan, texnika, kasbga bo`lgan muhabbatni tarbiyalash, bilimga intilishni shakllantirish va rivojlantirish bilan bog`liq pedagogik maqsadni amalga oshirish uchun mashg`ulot seminar shaklida o`tkaziladi.

Seminar rejasi:

1. Kimyoviy elementlarni tavsiflash bo`yicha dastlabki urinishlar.

2. D.I.Mendeleevni elementlarni tavsif qilishda tayangan asoslar.

3. Davriy qonunga D.I.Mendeleev bergan ta`rif va atom tuzilish nazariyasi asosida yaratilgan ta`rif hamda ularning mohiyati birligi.

4. D.I.Mendeleev elementlar davriy sistemasi.

6. Hali kashf qilinmagan kimyoviy elementlar borligini D.I.Mendeleev nimaga asoslanib bashorat qiladi va xossalarni ta`riflaydi?

7. Davriy sistema va atom tuzilish uzviyligi. D.I.Mendeleev ayrim elementlari massasini to`g`ri hisoblaganligi.

8. Davriy qonunning hozirgi atom tuzilishi nazariyasini yaratishdagi ahamiyati.

9. D.I.Mendeleev ilmiy bashoratini keyingi rivojlanishi.

10. Davriy qonunning kimyoviy taraqqiyotidagi roli.

O`qituvchi mazkur rejaga o`z imkoniyatlarini hisobga olib o`zgartirishlar kiritishi mumkin.

D.I.Mendeleevning hayotiga bag`ishlangan darsda:

a). o`quvchilar D.I.Mendeleev hayoti va ilmiy amaliy faoliyati bilan tanishtirish:

b). o`quvchilar adabiyotlardan foydalanib mustaqqil tarzda ma`ruza tayyorlash so`zga chiqish malaka hosil qilish o`quvchilarni mustaqil faoliyat ko`rsatishi, ruhida tarbiyalaydi.