Reja: Mesopotamiyaning tabiiy sharoiti,aholining turmush tarzi

*A.Sagdullaev-Tarix
539 –yilda bostirib kiradi. Forslar Bobilni zabt etadi. Forslarni Bobildan Makedoniyalik Iskandar haydab chiqaradi. Undan so`ng Bobilni Salavkiylar davlati tarkibiga kiradi. Quyosh yili davomiyliga Shumerlar tomonidan 365 kun, oy yili 354 kun etib beklgilangan. Eng qadimgi rasadxonalar baland ko`p zinali ibodatxonalar –zikkuratlar yuqorisidagi maydonchada barpo etilgan. Mil. avv. III ming yillikdayoq bu yerda turli –tuman dori –darmonlarini tayyorlash bo`yicha dasturilamal tuzilgan edi. Olam yaratilishi bo`yicha eng qadimiy asotirlardan biri Mesopotamiyada yaratilgan edi. Ikkidaryo oralig`ida hosil olish uchun yil davomida melioratsiya ishlarini amalga oshirish kerak edi.Bu yerda odamlar qadimdan kanal va dambalar qurganlar.Mesopatamiya iqlimi shimol va janubda bir xil emas.Shimolda quruq subturopik zonada qishda ba`zida qor yog`adi,bahor va kuzda yomg`ir bo`ladi.Janub juda quruq va issiq iqlim.Mesopotamiya qadim zamonlarda loy va tabiy asfaltga juda boy bo`lgan.Shimolda qo`rg`oshin,qalay,temir,tosh ham uchraydi.Mesopotamiya florasi juda kambag`al.Faqat shimolning tog`li rayonlarida har xil daraxtlar uchraydi.Qadimda daryo vodiysida tol daraxti ,janubda qamishning turli xillari bo`lgan.Xurmo palmasi iqtisodda muhim rol o`ynagan.Strabonning malumotlariga qaraganda uning 360-xil foydali xossasini bilganlar.Uzum,tariq,bodiring,sarimsoq,baqlajon,oshqovoq,loviya va no`xat o`stirganlar.Qadimgi fauna boy bo`lgan.Daryolarda baliq ko`p bo`lgan.Bundan tashqari qushlar,eshak,cho`chqa,kiyik,quyon,tuyaqush,sherlar to`qay va sahrolarda mo`l-ko`l bo`lgan.Mesopotamiya qadimgi Yaqin sharqning keng bo`shlig`ida joylashganligi uchun xalqaro savdoda yetakchi rol o`ynagan,ko`pgina yo`llar G`arbdan sharqqa,Shimoldan Janubga shu yerdan o`tgan. Er. avv. III ming yillikdan Shimoliy-sharqiy Mesopotamiyada Diyali daryosidan Urmiya ko`ligacha yarim ko`chmanchi kutiy (gutiy ) qabilalari yashagan.* Kassit qabilalari shimoliy-g`arbiy Eronda, elamlardan shimolda yashagan. Oromiy tili bu yerda keng tarqaldi. Er. avv. X asrda janubiy Mesopotamiyaga oromiylarga qarindosh xaldey qabilalari kelib o`rnashdi. Mesopotamiya hududida er. avv. IV ming yillikdan III ming yillikgacha ibtidoiy jamoa tuzumini yemirilish jarayoni bordi. Shumerlarning er. avv. IV ming yillikni boshlarida Janubiy Mesopotamiyaga kelishi bilan Uruk madaniyati boshlandi.