Reja: Koopertasiyani rivojlanishida rivojlangan davlatlar tajribasi

Mavzu: Qishloq xoʻjaligida kooperatsivaviy munosabatlarni shakllantirishning rivojlangan davlatlar tajribasi
Reja:

1. 
   Koopertasiyani rivojlanishida rivojlangan davlatlar tajribasi
   
2. 
   Qozoqiston respublikasida cooperation munosabatlar
   

Agrosanoat tarmog‘i faoliyatining samaradorligi ko‘p jihatdan qishloq xo‘jaligi bozori sub’ektlari o‘rtasidagi tizimli munosabatlarning tabiati va barqaror munosabatlarning yaxshi faoliyat yuritishi bilan belgilanadi, bu esa iqtisodiy aloqalarning o‘rnatilishi va jadal rivojlanishida xolisona namoyon bo‘ladi. hamkorlik asosidagi munosabatlar. Bu esa, umuman agrosanoat majmuasi samaradorligini oshirishning asosiy imkoniyatlaridan biri sifatida kooperativ tuzilmalarini shakllantirish zarurati haqidagi savolni muqarrar ravishda keltirib chiqaradi.
Agrosanoat majmuasida kooperatsiya jarayonlarini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash muammolari ilmiy milliy maktab vakillari bo‘lgan ko‘plab olimlarning tadqiqotlarida yoritilgan. [1, 2, 3] Biroq, islohotlarning to'plangan tajribasi, davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash, byudjetni moliyalashtirish va axborot bilan ta'minlash jarayonlarini optimallashtirish yo'llarini izlash hisobga olingan holda, ular dolzarbligicha qolmoqda.
Mamlakatimiz iqtisodiyotining agrar sektorining yetakchi olimlari va mutaxassislari ijtimoiy ishlab chiqarishning ushbu hayotiy tarmog‘i mahsulotini ishlab chiqarish, saqlash, qayta ishlash va sotish bo‘yicha kooperatsiya jarayonlari sekinlashganini ta’kidlamoqda. Ko'p jihatdan ishlab chiqarish - qayta ishlash quyi tizimidagi bo'g'inlar uzilib qoldi, umuman olganda, agrosanoat kompleksi korxonalarini kooperatsiya qilishga emas, balki ularni tashkiliy-iqtisodiy jihatdan izolyatsiya qilishga qaratilgan jarayonlar sodir bo'lmoqda. [4]
Mavjud ishlab chiqarish va tashkiliy-iqtisodiy sharoitlarda mahalliy agrosanoat majmuidagi salbiy hodisalarni bartaraf etish maqsadida qayta ishlash korxonalarining qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida kooperatsiyani rivojlantirish va amalga oshirish konsepsiyasini shakllantirish va takomillashtirish zarur.
Dunyoning aksariyat mamlakatlarida u yoki bu tarzda kooperativ tashkilotlari faoliyati davlat tomonidan qo'llab-quvvatlanadi. Albatta, davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash darajasi va turlari qonunchilikning holatiga va ularning faoliyatining iqtisodiy xavfsizligini ta'minlash asoslariga bog'liq. Darhaqiqat, davlat oziq-ovqat bozorining barcha ishtirokchilari o‘rtasida moliyaviy riskni ularning iqtisodiy manfaatlarini mutanosib hisobga olgan holda optimal taqsimlash maqsadida qishloq xo‘jaligi tarmoqlarida kompleks ishlab chiqarishni tashkil etish ustidan nazoratni amalga oshiradi. Ushbu tamoyilni amalga oshirish uchun iqtisodiy dastaklar tizimi - soliqlar, kreditlar, turli subsidiyalar, qo'llab-quvvatlash dasturlari qo'llaniladi, bu ularning munosabatlarini samarali tartibga solishga, qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida bozor munosabatlari barqarorligiga asos yaratishga va barqaror barqaror rivojlanishni ta'minlashga imkon beradi. butun agrosanoat majmuasining.
Bozor iqtisodiyoti hukmron bo‘lgan mamlakatlarda kooperatsiya munosabatlarini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning asosini imtiyozli kreditlash va kooperatsiya sub’ektlarini tashkil etishni byudjetdan moliyalashtirish tashkil etadi.
Rivojlangan mamlakatlarda qishloq xo'jaligi kredit uyushmalari va qishloq xo'jaligi ishlab chiqaruvchilarining kapital va operatsion xarajatlarini moliyalashtirishning boshqa manbalari keng ko'lamli mumkin bo'lgan vaziyatlarni hisobga oladigan tuzilmani tashkil qiladi.
Shunday qilib, Frantsiyada kooperativlarni rivojlantirish va qo'llab-quvvatlash zarurati davlat darajasida tan olinadi va bu turli shakllarda amalga oshiriladi. Masalan, kooperativ faoliyatining dastlabki besh yilida kooperativ a’zolariga mahsulot sifati va xavfsizligini oshirish uchun yangi texnologiyalarni o‘zlashtirishga yordam beradigan mutaxassislarni saqlashni davlat tomonidan moliyalashtiriladi. Kooperativ mahsulotlarini saqlash, saqlash va qadoqlashni moliyalashtirish uchun davlat imtiyozli foiz stavkasida kreditlar beradi. Kooperativlar ortiqcha mahsulot ishlab chiqarilgan taqdirda bozordan ortiqcha mahsulotlarni olib qo'yish uchun mablag' oladi, kichik va o'rta biznesni, shuningdek, umumiy yurisdiktsiya kompaniyalarini qo'llab-quvvatlash bo'yicha loyihalardan foydalanish imkoniyatiga ega. Shuningdek, davlat mulki mulki bir necha bor Fransiya kooperativlariga tekin asosda berilgan
Germaniyada hamkorlikni rivojlantirish uchun davlat kooperativlar faoliyatining birinchi besh yilida moliyaviy yordam beradi. Birinchi yilda nafaqa kooperativ daromadining 3%, ikkinchisida - 2%, uchinchi, to'rtinchi va beshinchi yilda - 1% gacha. Umuman olganda, subsidiyalar miqdori kooperativning ma'muriy va boshqaruv xarajatlarining mos ravishda 60%, 40% va 20% dan oshmasligi kerak va kapital qo'yilmalar uchun investitsiya xarajatlarining 25% gacha bo'lishi mumkin.
AQSHda fermer xoʻjaligi krediti tizimi qishloq xoʻjaligi kreditiga boʻlgan ehtiyojni qondirish uchun hukumat tomonidan tuzilgan Fermer kreditlari boshqarmasi (federal agentlik) boshchiligidagi fermerlar kooperativlari birlashmasi hisoblanadi. Kreditlar qarz oluvchi-fermerlarga tegishli bo'lgan va boshqaradigan mahalliy kooperativlar tomonidan beriladi. Shuningdek, davlat kooperativlar faoliyati ustidan nazorat va nazoratni amalga oshiradi, moliyaviy va konsalting yordamini ko'rsatadi, tovar ishlab chiqaruvchilarning ushbu tizimni yaratishdagi xarajatlarini qoplaydi.
Qozog‘iston Respublikasi Milliy iqtisodiyot vazirligi Statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2018-yilning 1-choragida Qozog‘istonda ulush fondi 15214,2 million tenge va raxbarlar soni 9021 nafar bo‘lgan 2849 ta qishloq xo‘jaligi kooperativlari faoliyat ko‘rsatgan. Qishloq xoʻjaligi kooperativlari 544 ta yuridik shaxs, 25 497 ta dehqon yoki fermer xoʻjaligi, 4 103 ta yakka tartibdagi tadbirkorlar, 31 962 ta xoʻjaliklarni oʻz ichiga oladi. 2018-yil 1-aprel holatiga qishloq xo‘jaligi kooperativlarida qoramollar soni 120,7 ming boshni, shundan go‘shtli sigirlar 30,3 ming bosh, qo‘y va otlar 6,6 ming boshni tashkil etdi.