Reja: Kompleks birikmalar. Koordinatsion birikmalarni olish. Verner nazariyasi

Koordinatsion birikmalar kimyosining muhim qoidallar: 1. Peyrone qoidasi. Atsidokomplekslar ammiak yoki aminlar bilan reaksiyaga kirishganida sis-izomer holatidagi mahsulotlar hosil bo’ladi.

Masalan: agar eritmada kaliy tetraxloroplatina (II) - K2[PtCl4] ning 1 mol miqdoriga 2 mol ammiak qo’shsak, sis-dixlorodiamminplatina hosil bo’lib, KCl ajralib chiqadi:

• 
  K
  

• 
  K
  

• 
  Cl Cl
  
• 
  Cl^ XCl
  

• 
  2NH
  

• 
  3
  

• 
  Cl
  

• 
  Cl
  

• 
  \ /
  

• 
  /Pt
  

• 
  / \
  

• 
  NH
  

• 
  3
  

• 
  NH
  

• 
  3
  

• 
  2KCl
  

• 
  2. Iorgensen qoidasi. Ammiakatlar kislotalar ta’sirida parchalanganida, ko’pincha, trans-izomer holatidagi atsidobirikmalar hosil bo’ladi. Masalan, tetramminplatina (II) xlorid [Pt(NH3)4]Cl2 ni HCl bilan parchalaganimizda trans-dixlordiamminplatina (II) hosil bo’ladi:
  

• 
  +
  

• 
  +
  

• 
  Cl2 + 2HCl
  

• 
  NH3
  
• 
  Cl
  

• 
  Cl
  

• 
  Pt
  

• 
  \
  

• 
  NH
  

• 
  3
  

• 
  + 2NH4Cl
  

• 
  3. L. A. Chugayev 1906-yilda tarkibida besh va olti a’zoli halqalari bo’lgan koordinatsion birikmalar eng barqaror bo’ladi, degan qoidani tarifladi.
  
• 
  To’rt a’zoli halqaga ega bo’lgan koordinatsion birikmalar kamroq mustahkam bo’ladi, uch a’zoli halqasi bo’lgan koordinatsion birikmalar beqarordir. Masalan, platinaning etilendiaminli birikmasi [Pt(NH2-(CH2)2-NH2)2]Cl2 tarkibida ikkita besh a’zoli halqa bor:
  

• 
  CH
  

• 
  CH2—NH
  

•