Коррупционер шахсининг тавсифи уларни иккита мустақил ва бир-биридан фарқ қилувчи криминалогик портретидан ташкил топган:
а) давлат органларининг мансабдор шахси; давлат ёки маҳаллий органлар хизматчиларининг ғайриқонуний равишда енгилликлар, имтиёзлар бериши ёки олиши;
б) юқоридаги мақсадларни кўзлаб маблағ берувчилар ёки бошқа хизмат кўрсатувчилар киради.
Бу турдаги жиноятлар таҳлил этилса, ижро ҳокимияти органларининг хизматчилари энг кўп коррупцияга чалинганлигининг гувоҳи бўласиз.
Депутатлар, судъя ва прокурорларнинг алоҳида жиноят процессуал статусга эга эканлиги улар ичидаги коррупционер мансабдор шахсларнинг аниқланиши ва жиноий жавобгарликка тортилишига тўсқинлик қилмоқда.
Энг кўп коррупциявий ҳуқуқбузарликлар корхоналарнинг директорлари, банкларнинг раҳбарлари томонидан содир этилган.
Жиноят ишларининг таҳлили мазкур тоифадаги жиноятчиларнинг ўртача ёши 37 ёшни, олий маълумотлилар 52фоиз ни, 27фоиз ни аёллар эканлиги ни кўрсатади.
Коррупциявий жиноятларнинг иқтисодий сабабларига қуйдагиларни киритиш мумкин:
биринчидан, иқтисодий беқарорлик.Бу аввало инфляцияда намоён бўлади, яъни пул маблағларининг қадрсизланиши туфайли давлат ва маҳаллий давлат органлари хизматчиларининг ҳар қандай даромад манбаларини излашларига сабаб бўлади;
иккинчидан, жуда юқори даромадга эга бўлганлар табақасининг шаклланиши, уларнинг эркин маблағлари мансабдор шахсларни сотиб олиш учун ишлатилади;
учинчидан, самарали бозор рақобатининг йўқлиги асоссиз равишда жуда кўп даромад олиш имконини беради;
тўртинчидан, давлат мансабдор шахслари ва хизматчилари маошининг камлиги.
Коррупция жиноятчилигининг сиёсий сабаблари ва шароитлари:
а) аҳоли аксарият қисмининг ҳокимиятдан, мулкни бошқаришдан,қонун ижодкорлиги ва уни қўллаш амалиётидан четда эканлиги;
б) жиноий гуруҳлар вакилларининг давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларига кириб қолганлиги;
в) марказий ва маҳаллий органлар хизматчилари сонининг асоссиз равишда ҳаддан ташқари кўплиги.
Коррупциявий жиноятчиликнинг ташкилий хусусиятдаги сабаблари ва уларга имкон бераётган шарт-шароитлар:
коррупцияга қарши курашга қаратилган ҳуқуқий нормаларни кўлами амалиётнинг нисбатан янгилиги;
коррупциявий ҳуқуқбузарликнинг маъмурий ва жиноят статистикасининг тўла ва объектив эмаслиги;
республика, вилоятлар миқёсида регистрлар, яъни давлат хизмати ёки маҳаллий давлат органларида ишлаши таъқиқланган шахслар рўйхатини юритувчи ташкилотларнинг йўқлиги;
коррупциявий жиноятчиликка қарши курашиш борасидаги мутахассисларни тайёрлашда ўқув-методик таъминот даражасининг пастлиги;
непотизм қариндош уруғ, қуда андаларнинг хизмат бўйича бир-бирини қўллаб қувватлаши умумий ва адолатни, тартибни бузиб қариндошлари ва яқинларига даромадли ва фойдали мансабларни тақдим этиш.
Do'stlaringiz bilan baham: |