Режа кириш

РЕЖА
КИРИШ…………………………………………………………………… 2

1. 
   Ишсизлик тушунчаси, унинг турлари, сабаблари ва иқтисодий мактабларнинг қарашлари .......................................................................... 4
   
2. 
   Мехнат бозорининг ижтимоий-иқтисодий мохияти................................. 17
   
3. 
   Саноати ривожланган мамлакатлардаги мехнат бозорлари моделлари...................................................................................................... 25
   
4. 
   Иш билан бандлик тушунчаси ва кўрсаткичлари...................................... 26
   
5. 
   Ишсизликнинг ижтимоий-иқтисодий оқибатлари. Инфляция ва ишсизликнинг ўзаро алоқаси....................................................................... 29
   
6. 
   Мамлакатимизда ишсизлик муаммоси ва уни хал этиш йўллари.......................................................................................................... 33
   
7. 
   ХУЛОСА...................................................................................................... 42
   
8. 
   ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ............................... 44
   

Мавзунинг долзарблиги: Бугунги кунда Ўзбекистон ва бутун жаҳон жамияти ривожланишининг асосий ижтимоий-иқтисодий муаммоларидан бири бу ишсизликдир.
Ишсизлик – асосий ишлаб чиқариш кучини, яъни ишчи кучининг потенциал ялпи ички маҳсулоти ва мамлакатнинг миллий даромадини сезиларли даражада қисқартириш, давлат томонидан (ёки аниқрок солиқ тўловчиларнинг маблағлари) ишсизлик нафақалари, ишсизларни қайта ўқитиш ва иш билан таъминлаш бўйича сезиларли даражада камайтирилишига олиб келади. Шубхасиз, мавжуд меҳнат ресурсларини тўлиқ ишлатмасдан, иқтисодий тизим ўзининг ишлаб чиқариш қобилиятлари чегарасига етмаган ҳолда ишлайди ва мамлакатда иқтисодий ўсиш ҳақида ҳеч қандай гап бўлиши мумкин эмас.
Ишсизлик, шунингдек, одамларнинг ҳаётий манфаатларига сезиларли даражада зарар етказади, уларнинг ижодий салоҳиятларини рўёбга чиқаришга тўсқинлик қилади, инсоннинг ўзини ўзи ифодалаши мумкин бўлган фаолият турида қўллаш ва энг муҳими, ишсизлар оилаларининг моддий аҳволини кескин ёмонлаштиради, бу касалликнинг ўсиши, жиноятчилик ва жамиятдаги ижтимоий кескинликни янада кучайтиради.
Шундай қилиб, ишсизлик даражаси иқтисодиётнинг умумий ҳолатини аниқлаш, самарадорлигини баҳолаш учун асосий кўрсаткичлардан бири ҳисобланади. Шунинг учун Ўзбекистонда ишсизлик муаммоси бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида жуда муҳим аҳамият касб этади ва мамлакатимизда нафақат иқтисодий, балки ижтимоий сохаларга ҳам алоҳида эътибор қаратиш зарур. Бу муаммони ўрганиш чуқур илмий тадқиқотлар, кенг кўламли назарий таҳлиллар ишлаб чиқишни талаб этади. Бунинг асосида мамлакатнинг меҳнатга лаёқатли аҳолисини ишга жойлаштиришга, ишсизлик даражасини минимал даражага, ижтимоий жиҳатдан мақбул даражага етказишга йўналтирилган самарали иқтисодий ва ижтимоий сиёсатни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш мақсадга мувофиқ бўлади. Шунинг учун бу ишсизлик муаммосини ўрганиш, таҳлил қилиш ва уни енгиб ўтиш йўлларидан қилинган мақсад, Ўзбекистон меҳнат бозорида бандликни ошириш имкониятига эга бўлишдир.
Аҳоли ва тадбиркорларни ўйлантираётган долзарб масалаларни ҳар томонлама ўрганиш, амалдаги қонунчилик, ҳуқуқни қўллаш амалиёти ва илғор хорижий тажрибани таҳлил қилиш, шунингдек кенг жамоатчилик муҳокамаси натижасида ишлаб чиқилган 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясининг IV йўналиши ижтимоий соҳани ривожлантиришга йўналтирилган аҳоли бандлиги ва реал даромадларини изчил ошириб бориш, ижтимоий ҳимояси ва соғлиғини сақлаш тизимини такомиллаштириш, хотин-қизларнинг ижтимоий-сиёсий фаоллигини ошириш, арзон уйжойлар барпо этиш, йўл-транспорт, муҳандислик-коммуникация ва ижтимоий инфратузилмаларни ривожлантириш ҳамда модернизация қилиш бўйича мақсадли дастурларни амалга ошириш, таълим, маданият, илм-фан, адабиёт, санъат ва спорт соҳаларини ривожлантириш, ёшларга оид давлат сиёсатини такомиллаштириш муҳим аҳамият касб этади.¹
Ушбу илмий ишни ўрганиш давомида биз қуйидаги мақсад ва вазифаларни бажариш кераклигини лозим деб топдик: ишсизлик концепциясининг мохиятини ва унинг замонавий бозор иқтисодиётидаги рўлини ошириш; Ўзбекистон меҳнат бозорида асосий тенденцияларни кўриб чиқиш ва ишсизликка қарши курашиш учун энг муҳим соҳаларни белгилаш; Ишсизлик муаммосига қарши курашда жаҳон мамлакатлари тажрибасини ўрганиш ва унинг асосида мамлакатимизда янги иш ўринлари яратиш.

1.