Olmaliq kon metallurgiya kombinatining pul oqimlarini bashorati1
Ko‘rsatkichlar nomi
|
1-chorak
|
2-chorak
|
3-chorak
|
4-chorak
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1.Operatsion faoliyat
|
|
|
|
|
Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan kelib tushgan pul mablag‘lari
|
6 846 792 864
|
5 487 934 796
|
6 849 661 394
|
5 768 326 780
|
Material, ovar, ish va xizmatlar uchun mol yetkazib beruvchilarga to‘langan pul mablag‘lari
|
2034896425
|
2286741318
|
2379554893
|
2473639188
|
Xodimlarga va ular nomidan to‘langan pul mablag‘lari
|
693824552
|
714374218
|
741452781
|
814724415
|
Operatsion faoliyatning boshqa pul tushumlari va to‘lovlari
|
277648936
|
354893774
|
245917641
|
36282491
|
Jami: operatsion faoliyatning sof pul kirimi / chiqimi (satr 010-020-030+/-040
|
8 021 798 777
|
8 843 944 106
|
9 970 915 626
|
9 056 690 383
|
Investitsiya faoliyati
|
|
|
|
|
Asosiy vositalarni sotib olish va sotish
|
58476396
|
60172482
|
69276347
|
71759021
|
Nomoddiy aktivlarni sotib olish va sotish
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Uzoq va qisqa muddatli investitsiyalarni sotib olish va sotish
|
3282496
|
3417843
|
4288614
|
4875879
|
Investitsion faoliyatning boshqa pul tushumlari va to‘lovlari
|
560465872
|
587985655
|
326587415
|
509489992
|
Jami: investitsion faoliyatning sof pul kirimi / chiqimi (satr 060+/-070+/-080+/090
|
622 224 764
|
651 575 980
|
400 152 376
|
586 124 892
|
Moliyaviy faoliyat
|
|
|
|
|
Olingan va to‘langan foizlar
|
785658
|
789658
|
760567
|
289181943
|
Olingan va to‘langan dividendlar
|
428694526
|
458264846
|
416837667
|
471183227
|
Aksiyalar chiqarishdan yoki xususiy kapital bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa instrumentlardan kelgan pul tushumlari
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Xususiy aksiyalar sotib olingandagi pul to‘lovlari
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Uzoq va qisqa muddatli kredit va qarzlar bo‘yicha pul tushumlari va to‘lovlari
|
233483917
|
248937618
|
251679327
|
260597615
|
Uzoq muddatli ijara (moliyaviy lizing) bo‘yicha pul tushumlari va to‘lovlari
|
|
|
|
|
Moliyaviy faoliyatning boshqa pul tushumlari va to‘lovlari
|
241867289
|
257201803
|
237204567
|
258424818
|
Jami: moliyaviy faoliyatning sof pul kirim / chiqim (satr 110+/-120+130140+/-150+/-160+/-170)
|
904 831 390
|
745 193 925
|
906 482 128
|
1 279 387 603
|
Soliqqa tortish
|
|
|
|
|
To‘langan daromad (foyda) solig‘i
|
1586098754
|
14009439
|
1849738934
|
2726432541
|
To‘langan boshqa soliqlar
|
1093820567
|
952794339
|
956203881
|
963663888
|
Jami: to‘langan soliqlar (satr 190+200)
|
2679919321
|
966803778
|
2805942815
|
3690096429
|
Jami: moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining sof pul kirimi / chiqimi (satr 050+/-100+/180-210)
|
15 279 648 826
|
14 296 379 552
|
15 731 526 994
|
16 884 254 019
|
To‘g‘ri usul – xo‘jalik faoliyatidan pul mablag‘lari harakatini ijobiy va salbiy farqlanishlarini aniqlashning kassa usulida hisob-kitob qilinishidir72.
Pul mablag‘larini to‘g‘ri usulda tahlil etishning metodologik asosi balans usuli hisoblanadi. Uning mazmunini quyidagilar tashkil etadi:
PMdb + PMk – PMch = PMdo
Bu yerda:
PMdb, PMdo – pul mablag‘larining davr boshi va oxiriga qoldig‘i;
PMk – pul mablag‘lari kirimi;
PMch – pul mablag‘lari chiqimi.
2-jadval
Pul oqimi to‘g‘risidagi hisobot qatorlari2
Ko‘rsatkichlar
|
Kod
|
Pul mablag‘larining davr boshiga qoldig‘i
|
010
|
Asosiy (joriy) faoliyatdan pul mablag‘larining harakati
|
|
Xaridor va buyurtmachilardan olingan pul mablag‘lari
|
120
|
Boshqa kirimlar
|
130
|
Mahsulot (ish, xizmat)larni, xomashyo va boshqa aylanma aktivlarni olib kelishga yo‘naltirilgan pul mablag‘lari
|
150
|
Ish haqiga
|
160
|
Dividendlar, foizlar to‘loviga
|
170
|
Soliqlar va turli yig‘imlarga
|
180
|
Boshqa xarajatlarga
|
190
|
Asosiy (joriy) faoliyatdan pul mablag‘larining sof kirimi
|
020
|
Investitsion faoliyatdan pul mablag‘larining kirimi
|
|
Asosiy vositalar va boshqa oborotdan tashqari aktivlarni sotib olishdan tushumlar
|
210
|
Olingan foizlar
|
240
|
Asosiy vositalar olib kelishga, moddiy va nomoddiy aktivlarga daromadli qo‘yilmalar
|
290
|
Qimmatli qog‘ozlar va boshqa moliyaviy qo‘yilmalarni olish
|
300
|
Boshqa korxonalarga berilgan qarzlar
|
310
|
Investitsion faoliyatdan sof pul mablag‘larining harakati
|
340
|
Moliyaviy faoliyatdan pul mablag‘larini harakati
|
|
Boshqa korxonalardan olingan qarz va kreditlar
|
420
|
Qarz va kreditlarni qoplash (foiz to‘lovisiz)
|
430
|
Moliyaviy faoliyatdan sof pul mablag‘lari harakati
|
040
|
Pul va pul ekvivalentlarining sof o‘sishi (kamayishi)
|
050
|
Pul mablag‘larining davr oxiriga qoldig‘i
|
060
|
Pul oqimini asosiy faoliyat bo‘yicha ijobiy natijasi moliyaviy salohiyatning yaxshiligini ifoda etadi
3-jadval
Olmaliq kon metallurgiya kombinatining faoliyat turlari bo‘yicha pul oqimi3
№
|
Ko‘rsatkichlar
|
O‘tgan yilning shu davrida
|
Hisobot davrida
|
O‘zgarishi (+,-)
|
O’sish daraja si, %
|
Sum ma ming so’m
|
Salmo g‘i,%
|
Sum ma ming so’m
|
Salmo g‘i,%
|
Sum ma ming so’m
|
Salmo g‘i,%
|
1
|
Davr boshiga pul mablag‘lari qoldig‘i
|
1 233 377 752
|
|
1 408 975 313
|
|
175 597 561
|
|
|
2
|
Pul mablag‘larining jami kirimi
|
24 886 791 726
|
100%
|
26 691 934 804
|
100%
|
1 805 143 078
|
|
|
|
Shu jumladan faoliyat turlari bo‘yicha: -asosiy faoliyatdan
|
23 491 690 763
|
94,4%
|
25 174 882 123
|
94,3%
|
1 683 191 360
|
93,2%
|
-0,1%
|
|
-investitsion
|
-
|
|
-
|
-
|
-
|
|
|
|
-moliyaviy
|
1 395 100 963
|
5,6%
|
1 517 052 681
|
5,7%
|
121 951 718
|
6,8%
|
0,1%
|
3
|
Pul mablag‘larining jami chiqimi
|
15 536 147 800
|
100%
|
17 960 711 053
|
100%
|
2 424 563 253
|
|
|
|
Shu jumladan faoliyat turlari bo‘yicha:
-asosiy faoliyatdan
|
10 769 033 418
|
69,3%
|
12 831 784 343
|
71,4%
|
2 062 750 925
|
85,1%
|
2,1%
|
|
-investitsion
|
1 994 775 407
|
12,8%
|
2 275 942 258
|
12,7%
|
281 166 851
|
11,6%
|
-0,1%
|
|
-moliyaviy
|
2 772 338 975
|
17,8%
|
2 852 984 451
|
15,9%
|
80 645 476
|
3,3%
|
-1,7%
|
4
|
Davr oxiriga pul mablag‘lari qoldig‘i
|
1 408 975 313
|
|
-1 342 248 361
|
|
-2 751 223 674
|
|
|
Korxonada pul oqimini tahlilidan shuni qayd etish lozimki, joriy davrda pul oqimining davr boshiga qoldigi 171.6 ming so‘mni, pul mablag‘lari kirimi (operatsion, investitsion, moliyaviy faoliyatdan) 280 ming so‘mni, pul mablag‘lari chiqimi 5 983.3 ming so‘mni tashkil etgan. Pul mablag‘larining davr oxiriga qoldig‘i 468.9 ming so‘mni tashkil etgan. Pul mablag‘lari kirimi va chiqimida asosiy ulushni asosiy faoliyatdan daromad va xarajatlar, investitsion faoliyatdan xarajatlar tashkil etgan.
To‘g‘ri usulda tahlil etishning imkoniyatlari. Buxgalteriya hisobi schyotlaridagi ma’lumotlar asosida pul mablag‘larining kirimi va chiqimini hisoblashni nazarda tutadi. Ya’ni, joriy manbasi buxgalteriya hisobining schyotlar rejasidagi axborotlar hisoblanadi. Pul mablag‘lari schyotidagi debet va kredit aylanmalari hajmi tahlilning zaruriy manbasi hisoblanadi.
Barcha schyotlar bo‘yicha debet va kredit aylanmalari hajmi faoliyat turlari bo‘yicha qayta tarkiblanadi.
To‘g‘ri usulda pul mablag‘larini tahlil etish quyidagi savollarga aniq javob topish imkonini beradi:
joriy faoliyatdan keladigan pul mablag‘larini faoliyat uzluksizligini va rejalashtirilgan investitsion faoliyatni ta’minlashga yetarlimi yoki yetishmasligini baholash;
moliyaviy faoliyatdan keladigan pul mablag‘larining balanslangan sifatiga erishish uchun qancha mablag‘;
asosiy, investitsion va moliyaviy faoliyatdan xarajatlar va ularning kelish manbalarini korxona bo‘yicha jamlangan holda baholash;
pul mablag‘lari kirimi va chiqimining ularning davr oxiriga qoldiq summalariga qay darajada ta’sir etishini baholash;
faoliyat turlari bo‘yicha pul mablag‘lari tarkibiga, har bitta faoliyat turi bo‘yicha sof pul mablag‘lari sof kirimi (chiqimi)ni baholashga imkon beradi.
Joriy faoliyatdan sof pul mablag‘lari kirimi (chiqimi) ijobiy va salbiy holatlari kuzatiladi.
Ijobiy holat – korxona faoliyatining va kelgusidagi rivojlanish strategiyasining o‘z mablag‘lari hisobiga to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilganligidan dalolat beradi. Investitsion faoliyatdan pul mablag‘larining salbiy holati uzoq muddatli aktivlarga investitsiya kiritish holatlarida kuzatiladi. Bu holat samaradorligi va natijaviyligida strategik qarorlar to‘g‘ri belgilangan bo‘lsa, joriy davr bo‘yicha xarajatlarni ko‘paytiradi va kelgusi davrlar bo‘yicha pul tushumlarining oshishiga olib keluvchi holat sifatida baholanadi. Moliyaviy faoliyatdan pul mablag‘larining sof harakatida ijobiy holat korxonaning kengaytirilgan faoliyatini tashqi manbalar hisobiga moliyalashtirilayotganligini bildiradi. Yuqoridagilarning aksi salbiy holatni ifoda etadi.
Pul mablag‘larini egri usuldagi tahlili. Egri usulda pul mablag‘larini tahlil etishning axborot ta’minoti sifatida buxgalteriya balansi, metodologiya asosi tahlilning balans usuli hisoblanadi.
Mazkur usulda pul mablag‘larining kirimida balans passivi moddalarining o‘sishi va aktiv moddalarning kamayishi, pul mablag‘lari chiqimida balans aktiv moddalarining ko‘payishi va passiv moddalarining kamayishini xarakterlaydi.
Pul mablag‘lari ko‘payishida asosiy manba joriy davr foydasi va amortizatsiya ajratmalari hisoblanadi.
Umumiy ko‘rinishda pul mablag‘lari harakatini, hisob-kitobini quyidagi formula asosida topish mumkin
SPX=SF+AA-(ΔA+AA)+(ΔP-SF)
Bunda
SF – joriy davr sof foydasi;
AA– amortizatsiya ajratmalari;
ΔA – aktivlarning o‘zgarishi;
ΔP – passivlarning o‘zgarishi.
1. Joriy faoliyatdan pul mablag‘larining sof harakati hisob-kitobi:
PMj.f. = SF+ AA - ΔZ - ΔDM + (ΔKjamg‘. -SF) + ΔKM
Bunda:
ΔZ – zaxiralarning o‘sishi;
ΔDM – debitorlik majburiyatlarining o‘sishi;
ΔKM – kreditorlik majburiyatlarining o‘sishi
(ΔKjam. - SF) – jamg‘arilgan kapitalning o‘sishi (taqsimlanmagan foyda va rezerv kapitalining) joriy davr foydasidan farqi (farq – joriy davrda ishlatilgan foyda summasi)ni xarakterlaydi.
Joriy faoliyatdan sof pul mablag‘lari harakati:
“+” sof foyda summasi amaortizatsiya, kirimga olingan schyotlardagi kamayish, kelgusi davr xarajatlarining o‘sishi, nomoddiy aktivlarni sotishdan zararlar, soliqlar bo‘yicha majburiyatlarning ortishi qo‘shiladi.
“-” qimmatli qog‘ozlarni sotishdan tushumlar, avans to‘lovlari ortishi, TMZ o‘sishi, to‘lovga qabul qilingan schyotlarning kamayishi, majburiyatlarning kamayishi, bank kreditlarining kamayishi.
2. Investitsion faoliyatdan sof pul mablag‘lari harakati hisob-kitobi:
ChDPi.d. = - (Δ OTA + AA)
Bunda:
OTA – oborotdan tashqari aktivlar o‘sishi. Investitsion faoliyatdan sof pul mablag‘lari harakati:
“+” moddiy aktivlar va qimmatli qog‘ozlarni sotishdan pul
mablag‘lari kirimi;
“-” moddiy aktivlar va qimmatli qog‘ozlarni sotishdan pul mablag‘lari chiqimi.
3. Moliyaviy faoliyatdan pul mablag‘lari sof harakati hisob-kitobi:
PMm.f. = ΔKinv + Δ Mu + Δ Mq
Bunda:
Kinv – investitsiyalangan xususiy kapitalning o‘sishi (sotib olingan aksiyalar va qo‘shilgan kapital summasiga farq etuvchi ustav kapitali);
ΔMu – uzoq muddatli majburiyatlarning o‘sishi;
ΔMq – qisqa muddatli kreditlar va qarzlar summasining o‘sishi. Moliyaviy faoliyatdan sof pul mablag‘lari harakati :
“+” oddiy aksiyalarning emissiyasi;
“-” qarzlarni qoplash va dividendlar to‘lovi
4-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |