Reja Kirish Nazariy qism

Kraxmalning kimyoviy xossasi

1. 
   Kraxmalning gidrolizlanishi:
   

( C₆H₁₀O₅)_n ^{+H2O; ferment} (C₆H₁₀O₅)_x ^{+H2O; fermentlar} C_I2H₂₂O₁₁ ^{+H2O; fermentlar} nC₆H₁₂O₆
kraxmal dekstrin (x

2. 
   Kraxmalga sifat reaksiya
   

( C₆H₁₀O₅)_n+ I₂ ko’k binafsha kompleks birikma
Qizdirilganda rang yo’qoladi (kompleks buziladi), sovutilganda yana rang paydo bo’ladi.
3. Kraxmal molekulasidagi glyukoza qoldiqlari 3ta erkin gidroksil (2.3 va 6 uglerod atomlarida) guruhlari bor. Shu sababli kraxmal uchun koʻp atomli spirtlarga xos reaksiyalar (oddiy va murakkab efirlar hosil bo’lishi) harakterlidir.
Kraxmal ko’p atomli spirtlarga xos bo’lgan sifatida reaksiyasini bermaydi, yaʼni mis (II)-gidroksid bilan ko’k rangli (komleks tuz) eritma hosil qilmaydi.
Ishlatilishi
Kraxmal qandolatchilik (konditer) da, etil spirit, butil spirit, atseton, limon kislota, glitserin va boshqalar ishlab chiqarishda muhim xom-ashyo hisoblanadi. Tibbiyotda to’ldirgich (maz va sepiladigan dorilar ishlab chiqarishda), yelimlovchi modda sifatida ishlatiladi. Bu asosiy uglevod hazm odam. Bu eyiladi uglevodlar 80% to'g'ri keladi.
Odam va hayvon organizmida kraxmalning o’zgarishi

Kraxmal
(non, kartoshka)

Glyukoza

CO₂, H₂O
energiya

amilazalar oksidlanish

oshqozon ichak tarkibi (hujayra)

fermentlar (jigar) oksidlanish (hujayra)

Glikogen (zahira oziq modda)

Glyukoza

fermentlar

gidroliz


Glikogen yoki xaynon kraxmali (C₆H₁₀O₅)_n glikogen zapas oziq modda sifatida xayvonlar organizimida muhim ro’l o’ynaydi. Glikogen jigarda 20% gacha bo’ladi.U oq amorf modda bo’lib issiq suvda eriydi.
Glikogen ba’zi fermenlar va kislotalar ta’sirida gidrolizga uchrab maltoza xosil qiladi. Bu tez-tez "hayvon kraxmal" deb ataladi. Bu tarvaqaylab ketgan glyukoza molekulalardan tashkil va hayvon mahsulotlari, ya'ni jigarda topilgan - 10% go'sht uchun yuqoriga va - 1% gacha.
Inulin (C₆H₁₀O₅)_p. Inulin u kraxmal kabi o’simliklarning zapas oziq moddasi xisoblanadi. U ba’zi o’simliklarning ildiz qismida ko’p bo’ladi. Inulin glikogen kabi suvda yaxshi eriydi yod ta’sirida ranggi o’zgarmaydi.Inulin kislotalar yoki enzimlar ta’sirida to’liq gidrolizga uchraydi.D — fruktoza xosil bo’ladi. Bu polisakarit Quddus artishok va boshqa o'simliklarda bir oz darajada mavjud fruktoza bir polimer hisoblanadi. inulin olgan mahsulotlar, diabet va uning oldini olish uchun buyuriladi.