Reja kirish inson taraqqiyoti konsepiyasining yuzaga kelishi va shakllanishi. Ta'lim inson taraqqiyotining asosi sifatida. Mingyillik rivojlanish maqsadlari to‘g‘risida gapirib bering

O’zbekistonda uzluksiz ta’lim tizimi
Kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirishda quyidagilar nazarda tutiladi:
● shaxs – kadrlarni tayyorlash tizimining asosiy sub'ekti va ob'ekti, ta'lim xizmatlarining iste'molchisi va ishlab chiqaruvchisi;
● davlat va jamiyat ta'lim va kadrlarni tayyorlash tizimi faoliyatini tartibga soladigan hamda ushbu tizim amal etishi ustidan nazoratni amalga oshirdigan kadrlar tayyorlashning kafolatchilaridir;
● uzluksiz ta'lim malakali va raqobatbardosh kadrlarni tayyorlashning asosini tashkil etib, ta'limning barcha turlari, davlat ta'lim standartlarini qamrab oladi;
● fan - yuqori malakali mutaxassislarni ishlab chiqaruvchisi va iste'molchisidir, u ilg‘or pedagogik va axborot texnologiyalarini yaratadi;
● ishlab chiqarish – kadrlarga ehtiyojni, shuningdek ular tayyorgarligining sifati va darajasiga talablarni belgilaydigan asosiy buyurtmachi, kadrlarni tayyorlash tizimini moliyalashtirish va moddiy-texnik ta'minotining ishtirokchisidir.
O‘zbekistonda uzluksiz ta'lim tizimining amal etilishi davlat ta'lim standartlari, turli darajadagi ta'lim dasturlarining uzviyligi asosida ta'minlanadi hamda ta'limning quyidagi turlarini qamrab oladi:
● maktabgacha ta'lim;
● umumiy o‘rta ta'lim;
● o‘rta maxsus, kasb-hunar ta'limi;
● oliy ta'lim;
● oliy ta'limdan keyingi ta'lim;
● malaka oshirish va kadrlarni qayta tayyorlash;
● maktabdan tashqari ta'lim.
Maktabgacha ta'lim uzluksiz ta'limning boshlang‘ich qismi hisoblanadi. U bolaning sog‘lom va rivojlangan shaxs bo‘lib shakllanishini ta'minlab, o‘qishga bulgan ishtiyoqini uyg‘otib, tizimli o‘qitishga tayerlab boradi. 6-7 yoshgacha bo‘lgan maktabgacha ta'lim davlat va nodavlat bolalar maktabgacha ta'lim muassasalarida va oilada amalga oshiriladi. Maktabgacha ta'limning maqsadi – bolalarni maktabdagi o‘qishga tayerlash, bolani sog‘lom, rivojlangan, mustaqil shaxs bo‘lib shakllantirish, qobiliyatlarini ochib berish, o‘qishga, tizimli ta'limga bo‘lgan ishtiyoqini tarbiyalashdir.
Maktabgacha ta'lim muassasalari, faoliyat yo‘nalishiga ko‘ra, quyidagi turlarga bo‘linadi:
● bolalar yaslisi, bolalar yasli bog‘chasi, bolalar bog‘chasi, uydagi bolalar bog‘chasi (mustaqil muassasa yoki filial sifatida);
● maktabgacha tarbiya va boshlang‘ich ta'lim mussasasi (bolalar bog‘chasi-maktab);
● tarbiyalanuvchilarni bir yoki bir nechta yo‘nalishda (til, badiiy estetik, sport va boshqalar) tarbiyalovchi maktabgacha ta'lim muassasalari;
● tarbiyalanuvchilarning jismoniy va ruhiy rivojlanishdagi og‘ishlarini tiklovchi turdagi bolalar bog‘chasi;
● tibbiyot–gigiena, profilaktika va sog‘lomlashtirish tadbir va tartiblarini amalga oshiruvchi zaiflashgan bolalarni nazorat qilish va sog‘lomlashtirish bog‘chasi;

● birlashtirilgan turdagi bolalar bog‘chasi (birlashtirilgan turdagi bolalar bog‘chasiga rivojlantiruvchi, tiklovchi va sog‘lomlashtiruvchi guruhlar umumlashtirilgan ko‘rinishda kiradi).

Maktabgacha ta'lim, olinish shakli va usullaridan qat'i nazar, quyidagi maqsadlarni o‘z oldiga qo‘yadi:
• bolalarni maktabda o‘qishga maqsadli va tizimli tayyorlash;
• bolalarning shaxsiy qobiliyatlari va iste'dodlarini rivojlantirish;
• bolalarni milliy va umuminsoniy ma'naviy va madaniy qadriyatlar bilan tanishtirish, ularni intellektual rivojlantirish;
• bolalarda yuqori ma'naviy va odob–ahloq asoslarini shakllantirish;
• bolalarning jismoniy va ruhiy sog‘ligini mustahkamlash;
O‘zbekistonda majburiy, bepul, muddati 9 yildan iborat bo‘lgan umumiy o‘rta ta'lim mavjud bo‘lib, u boshlang‘ich (1-4- maktab sinflari) va o‘rta (5-9- maktab sinflari) ta'limga bo‘lingan.

Davlat darajasida shuni ta'kidlash kerakki, davlat mamlakat intellektual salohiyatini rivojlantirishdan manfaatdor. “Bilimlar iqtisodiyoti” davrida ta'lim iqtisodiy rivojlanish va milliy boylikni jamg‘arishning eng muhim tarkibiy qismiga aylandi. Aholining ma'naviy boyligi mamlakatda xuquqiy madaniyatni shakllantiradi, shuningdek xalqning erkin, demokratik, xuquqiy davlatda yashash va mehnat qilish, o‘z huquqlari va erkinliklarini anglash, ulardan o‘zining hamda davlat va jamiyatning manfaatlari yo‘lida foydalanishga ko‘maklashadi.

Jamiyat darajasida ta'lim alohida global ma'naviy qadriyatlarni shakllantirishga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. Bu jamiyatni taraqqiy ettirishning qudratli omilidir. Jamiyatning intellektual rivojlanishi – ijtimoiy taraqqiyotning asosidir.
Iqtisodiy nuqtai nazardan odamlar tomonidan bilimlarni egallashi jamiyatning iqtisodiy, ilmiy, madaniy va ijtimoiy rivojlanishini ta'minlaydi. Taniqli amerikalik iqtisodchi T. Stoun'er “Iqtisodiyotning sanoat rivojlanishidan keyingi davrida bilim yer, mehnat va kapital o‘rnini bosib, zamonaviy ishlab chiqarish tizimlarining eng muhim asosiga aylandi deb ko‘rsatadi.


3
Mingyillik rivojlanish maqsadlari (MRM) sakkiz edi xalqaro taraqqiyot maqsadlar quyidagilar tashkil etilgan 2015 yil uchun Ming yillik sammiti ning Birlashgan Millatlar 2000 yilda, qabul qilinganidan keyin Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ming yillik deklaratsiyasi. The Barqaror rivojlanish maqsadlari (SDM) 2016 yilda MRMni muvaffaqiyatli qo'lga kiritdi.
Hammasi 191 Birlashgan Millatlar Tashkilotiga a'zo davlatlarva kamida 22 xalqaro tashkilotlar, 2015 yilgacha Mingyillik rivojlanishining quyidagi maqsadlariga erishishda yordam berishga sodiqdir:
Yo'q qilish o'ta qashshoqlik va ochlik
Erishmoq umumiy boshlang'ich ta'lim
Rag'batlantirish jinsiy tenglik va ayollarning imkoniyatlarini kengaytirish
Kamaytirish uchun bolalar o'limi
Yaxshilash onalar salomatligi
Jang qilish OIV / OITS, bezgakva boshqa kasalliklar
Ekologik barqarorlikni ta'minlash^[1]
Rivojlanish uchun global hamkorlikni rivojlantirish^[2]

Mingyillik rivojlanish maqsadlari BMTning tashabbusi.
Har bir maqsadda aniq maqsadlar va ushbu maqsadlarga erishish sanalari mavjud edi. 8 ta gol 21 ta nishon bilan o'lchandi. Taraqqiyotni tezlashtirish uchun G8 moliya vazirlari 2005 yil iyun oyida mablag'larni etarli miqdorda ta'minlash to'g'risida kelishib oldilar Jahon banki, Xalqaro valyuta fondi (XVF) va Afrika taraqqiyot banki (AfDB) a'zolarining 40 dan 55 milliard dollargacha bo'lgan qarzlarini bekor qilish to'g'risida juda qarzdor kambag'al mamlakatlar (HIPC) ularga sog'liqni saqlash va ta'limni yaxshilash va qashshoqlikni kamaytirish dasturlariga yo'naltirishga imkon berish.
Baholanadigan tadbirlar quyidagilarni o'z ichiga oladi (1) suv ta'minoti bo'yicha ming yillik rivojlanish maqsadlariga (MRM) erishish uchun zarur bo'lgan yaxshilanishlar (2015 yilga kelib toza ichimlik suvidan foydalana olmaydiganlar ulushini ikki baravarga qisqartirish bilan), (2) suv MRM-ni qondirish va 2015 yilga kelib ularning nisbatlarini ikki baravar kamaytirish tegishli sanitariya sharoitidan foydalana olmaydiganlar, (3) har kimga yaxshilangan suv va sanitariya sharoitidan foydalanish imkoniyatini oshirish, (4) foydalanish paytida dezinfektsiyani ta'minlash va yaxshilangan suv ta'minoti va kanalizatsiya tizimidan foydalanish imkoniyatini oshirish (5) tartibga solinadigan suv ta'minoti bilan ta'minlash har kim uchun qisman kanalizatsiya bilan uy va kanalizatsiya aloqasini etkazib berish (Xutton, G. Suv va sanitariya holatini yaxshilash darajasining foydasi va global darajadagi baho, 2004 JSST-Jeneva)
MRM tanqidchilari tanlangan maqsadlarni tahlil qilish va asoslashning etishmasligidan, ba'zi maqsadlar uchun o'lchovlarning qiyinligi yoki etishmasligidan va boshqalar qatorida notekis taraqqiyotdan shikoyat qildilar. Rivojlangan mamlakatlarning MRMga erishish uchun yordami qiyin bo'lgan davrda ko'tarilgan bo'lsa-da, ularning yarmidan ko'pi qarzlarni yumshatish uchun, qolgan qismi esa Tabiiy ofat yanada rivojlantirish o'rniga, yengillik va harbiy yordam.
2013 yilga kelib, maqsadlar sari siljish notekis edi.Ba'zi mamlakatlar ko'p maqsadlarga erishdilar, boshqalari esa hech birini amalga oshirish yo'lida emas edilar. 2010 yil sentyabr oyida BMT konferentsiyasida bugungi kunga qadar erishilgan yutuqlar ko'rib chiqildi va sakkizta maqsadga erishish uchun global reja qabul qilindi. Ayollar va bolalar sog'lig'iga qaratilgan yangi majburiyatlar, qashshoqlik, ochlik va kasalliklarga qarshi butun dunyo bo'ylab kurashda yangi tashabbuslar.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Mingyillik Kampaniyasi, Millennium Promise Alliance, Inc., Global Kambag'allik loyihasi, Micah Challenge, Yoshlar Harakatda Evropa Ittifoqi Dasturi, "Multfilmlar Amalda" video loyihasi va "Umidning 8 Vizyoni" global badiiy loyihasi

Xulosa

Avvalo, Inson taraqqiyoti indeksi - bu indikator bo'lib, u jamiyat tashkil etadigan butun haqiqatni qamrab ololmaydi, u qanchalik yaxshi ta'lim, sog'liqni saqlash va boylik tizimiga ega bo'lishidan qat'iy nazar, mamlakatdagi nozik vaziyatni aks ettirishi mumkin bo'lgan o'zgaruvchini qoldiradi. Masalan, agar Inson taraqqiyoti indeksi 1 ga teng bo'lgan mamlakat to'satdan YaIMning keskin pasayishiga duch kelsa va odamlar ochlikdan boshlasalar, Inson taraqqiyoti indeksi buni aks ettirmaydi, chunki umr ko'rish davomiyligi asta-sekin pasayib boradi. Shunday qilib, Inson taraqqiyoti indeksi - bu uzoq muddatli istiqbolda jamiyatning qanchalik rivojlanganligini ko'rsatuvchi ko'rsatkichdir.
BMTTD o'z ma'lumotlariga tayanadigan idoralar juda ishonchli bo'lsa ham, ular xatosiz emas.. BMTTD turli xil muassasalar ma'lumotlarini taqqoslaydi va yakuniy birlashtirilgan ma'lumotlarni taqdim etadi, bu juda aniq ma'lumotlarning kombinatsiyasi bo'lishi mumkin yoki tasodifan noto'g'ri bo'lishi mumkin.
Yaqin vaqtgacha Inson taraqqiyoti indeksi muvaffaqiyatsizlikka uchragan yana bir muhim yo'nalish bu tengsizlik masalasi edi. Tushunishimiz uchun, keling, bir mamlakatni tasavvur qilaylik, u erda aholining yarmi 80 yil umr ko'rishadi, qolgan yarmi esa 20 yil umr ko'rishadi. Asosan, aholining yarmi ikkinchi yarmiga qaraganda to'rt baravar ko'p yashaydi. katta tengsizlik. Ammo o'rtacha umr ko'rishni hisobga olsak, o'sha mamlakatda biz o'rtacha 50 yil yashaymiz
Oxir-oqibat, Unga nisbatan qilingan tanqidlardan biri bu uning ta'lim haqidagi tushunchasi. Ushbu ko'rsatkich qancha ko'p yillar davomida yaxshi ta'lim olindi degan fikrni ko'rsatadi. Agar siz ko'p yillar maktabda o'qiganingiz va yomon ma'lumot olganingiz yoki bir necha yil o'qiganingiz va yaxshi sifatli bilimga ega bo'lganligingizni hisobga olsak, bu g'oya noto'g'ri bo'lib chiqadi.