Режа: Кириш I боб Инфацион таргетлаш тушунчаси, зарурлиги ва жамиятдаги орни

таргетинг) да эса миқдорий йўналиш маълум чегаралар оралиғидаҳаракатланади. Бу ўз ўрнида қанча юмшоқ мажбурият ҳҳисобланади. Инфляцион таргетлаш режимини классификастия қилиш борасида ХВФ иқтисодчилари Алина Карар ва Марк Стоунларнинг берган таърифлари инфляцияни таргетлаш режимига янада аниқлик киритади.

XULOSA

Хулоса сифатида айтишимиз мумкинки, ркоиқтисодий барқарорликни таъминлаш, иқтисодий ўсиш ва инфлясия даражасининг оптимал барқарорлигига эришиш хозирги замон иқтисодиётининг долзарб масалаларидан бири ҳисобланиб, бу йўлда мамлакатда фискал ва монетар сиёсат олиб борилади. Ривожланган давлатлар тажрибасини эътибор қаратсак, АҚШ ва кўпгина Европа давлатларида монетар сиёсатга катта устунлик берилган бўлса, яъни Марказий банк иқтисодиётда доминант ҳисобланса, Осиё давлатларида, ҳусусан Япония, Жанубий Корея, Хитой каби давлатларда ҳамда Росссия ва бизда ҳам фискал сиёсатга катта аҳамият берилиб келмоқда. Аммо 2017 йилдан эътиборан Президентимиз Шавкат Мирзиёев томонидан қабул қилинган қарор ва фармонлари, жумладан 2017 йил 12 сентябрдаги “Республика банк тизимини янада ривожлантириш ва барқарорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-3270-сонли қарори, 2017 йил 13 сентябрдаги “Пул-кредит сиёсатини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-3272-сонли қарори, 2019 йил 18 ноябрдаги “Инфлясион таргетлаш режимига босқичма-босқич ўтиш орқали пул-кредит сиёсатини такомиллаштириш тўғрисида” ПФ-5877-сонли фармони Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг иқтисодиётни тартибга солишдаги аҳамиятини янада оширди.

Шунингдек, Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 22 октябрдаги янги таҳрирда қабул қилинган “Валютани тартибга солиш тўғрисида”ги ЎРҚ-573-сонли қонуни валюта муносабатларини тартибга солишда Марказий банкга катта эркинлик берилган бўлса, Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 11 ноябрдаги янги таҳрирда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикаси Марказий банк тўғрисида”ги ЎРҚ-582-сонли қонуни Марказий банк бош мақсадини аниқ белгилаб берган бўлиб, бунда унинг бош мақсади мамлакатда нарх барқарорлигини таъминлаш эканлиги келтирилган.

Инфлясион таргетлашнинг самарадорлигини белгилаб берувчи иккинчи шарт, Марказий банк бошқа, яъни пул массаси ўсиши, бандлик даражаси ёки валюта алмашинув курси каби иқтисодий кўрсаткичларни таргетлашдан воз кечишидан иборат. Масалан, агар Марказий банк бошқариладиган валюта курси режимини сақлаб турган бўлса, замонавий шароитларда халқаро капиталларнинг юқори ҳаракатчанлиги билан у бир вақтнинг ўзида инфлясион таргетлашдан фойдалана олмайди. Гап шундаки, Марказий банк икки ёки ундан ортиқ мақсадларни ушлаб турган бўлса, вазият ёмонлашганда уларнинг қайси бирини афзал кўришини, бозор билмайди. Бизнинг фикримизча, Марказий банк танлаши керак: ёки бошқариладиган алмашинув курс режимини қўллаш, ва бу билан инфлясион мақсаддан бош тортиши, ёки инфлясион таргетлаш режимини қўллаб, бошқариладиган алмашинув курси режимидан воз кечиш лозим.

Ўйлаймизки, Ўзбекистон Республикаси Марказий банки мамлакат иқтисодиётида нарх барқарорлигини таъминлашда муҳим икки зарурий шартга эътибор қаратиши лозим.

Булар, биринчидан иқтисодий ўсиш ва инфлясия даражаси ўртасидаги оптимал балансга эришиш ҳамда иккинчидан инфлясиянинг прогноз кўрсаткичи билан унинг мақсадли кўрсаткичи ўртасидаги тавофутни камайтиришда Марказий банк пул-кредит сиёсати трансмиссион механизми ривожланган бўлиши мақсадга мувофиқдир. Чунки ривожланган давлатлар тажрибасидан фойдаланган ҳолда Марказий банк “арсенал”ида инфлясияга етарлича таъсир кўрсатадиган трансмиссион механизм каналларини ривожлантириш ҳаётий муҳим ва долзарб саналади