Reja: Kirish Bilimlarni taqdim etish usullari

Bilimlarni klassifikatsiyalash(sinflash, sinflarga bо‘lish, ajratish).
Bilimlarni turli sabablarga kо‘ra sinflash mumkin.mavjud bо‘lganlikning uslubiga qarab, faktlar (yaxshi ma’lum bо‘lgan vaziyatlar(voqealar)) va evristikalar (ekspertlarning tajribalaridan olingan bilimlar)ni farqlaydi. Faktlar atamasi bilan ishonchli deb tan olingan axborot ifodalanadi.
ETlarda qо‘llashning uslubiga qarab – faktik bilimlar (faktlar) – (“A – bu A”) tipidagi bilimlardir; qoidalar – (“Agar - unda”) qarorni qabul qilish uchun bilimlar; metabilimlar (bilimlar tо‘g‘risidagi bilimlar) – tizimga bilimlarni qо‘llash uslublarini kо‘rsatadi va ularning xususiyatlarini belgilab beradi (aniqlaydi, ifodalaydi).
Metabilimlarning klassik (mumtoz) misoli sifatida xalq maqollari va chо‘pchaklari joy olgan bо‘lib, ularning xar birlari bilimlarni turli xil konkret vaziyatlar (masalan: “Yetti о‘lchab, bir kes!” jarroxlar va tikuvchilar orasidan tashqarida xam ishlatilishi mumkin) ning keng sifatida bilimlarni xarakterlab beradi.
Ifodalanishning shakllariga bilimlarni deklarativlilarga (faktlar, strukturalishtirilgan tо‘plamlari kо‘rinishida, protsedura (amal, tartib) (faktlarga ishlov berish amaliyoti kо‘rinishidagi algoritmlar) va nooshkoralarga) bо‘linadi.
Protsedura bilimlarni kо‘pincha u yoki bu narsani qanday qilish tо‘g‘risidagi bilimlar deb ataydi. Bu bilimlar misol uchun sirasiga bir paqir suvni qanday qilib qaynatish mumkinligi tо‘g‘risidagi bilimlar kiradi.
Deklarativ atamasi deklarativ qiymatlik shaklida ifodalangan bilimlarga qо‘llaniladi. Masalan, “Barmoqlaringizni, suvi qaynab turgan idishga soling”.
Nooshkora bilimlarni ayrim xollarda osti bilimlar deb ataydi. Negaki ularni til yordamida ifodalab berish mumkin bо‘lmaydi. Masalan, sun’iy neyron tizimida ifodalangan bilimlar nooshkora bilimlarni eslatadi, negaki, odatda neyron tarmog‘i uning ichida mavjud bо‘lgan bilimlarning asl ma’nosini bevosita tushuntirib bera olmaydi, ammo u bunday qobiliyatni tegishli dastur mavjud bо‘lganida olgan bо‘lar edi.
Bilimlarni о‘zlashtirib olish uslubi bо‘yicha ilmiylariga (sistematik ravishdi о‘qish va о‘rganish davomida qabul qilingan) va xayotiy, maishiy (xayot davomida olinadigan) larga bо‘linadi.
Adabiyotda uchraydigan yana bir necha aniqlanmalarni kо‘rib chiqamiz.