Reja: Kirish Asosiy qism 2 Optik tola turlari va ularning tavsiflari

1-rasm. Yorug‘lik uzatuvchi optik tolalar 
Optik yorug'lik uzatkichlarning sindirish ko‘rsatkichi: 
𝑛 = √𝑒𝜇
bunda 
𝑒 ∙ 𝜇
— mos ravishda nisbiy dielektrik va magnit o‘tkazuvchanlik. 
Yoki sindirish ko‘rsatkichi n, yorug‘likning vakuumdagi tezligini (c) materialdagi 
yorug‘lik tezligiga (c
m
) nisbati orqali ifodalanadi: 
𝑛 =
𝑐
𝑐
𝑚
Har xil moddalardan yorug‘lik turli tezliklarda tarqaladi. 1-jadvalda turli 
moddalarning sindirish ko'rsatkichlari va yorug‘likning tarqalish tezliklari
keltirilgan [3]. 2-rasmda OTning tarkibiy qismlari tasvirlangan. OT uchun 
asosiy material juda toza va tiniq kvars shishasi, kremniy ikki oksidi (SiO
2
)
hisoblanadi. Agar dengiz suvi shunchalik tiniq bo’lsa, u holda Tinch

---

okeanida joylashgan 33,177 futli Mariana cho‘kmasining eng chuqur joyini
ko‘rish mumkin bo’lardi [2]. O‘zak va qobiqning kerakli sindirish 
ko‘rsatkichlarini olish uchun kvars shishasiga qo‘shimchalar qo‘shiladi. Masalan;
germaniy va fosfor sindirish ko‘rsatkichini oshiradi, bor va ftor esa aksincha 
uni kamaytiradi. 
Tolaning qo‘shimcha qobiqlari himoya qobig'i hisoblanadi. 2-rasmda optik 
tolaning tuzilishi ko‘rsatilgan[3]. Tashqi plastik qoplama optik tolaning
xususiyatlariga ta'sir etuvchi mexanik va atrof-muhit ta’sirlaridan uni himoya
qiladi. 
1-jadval. Turli materiallarning sindirish ko‘rsatkichlari
Material nomi 
Sindirish ko’rsatkichi (n) 
Yorug’likning turli 
materiallardagi tezligi 
(km/sek) 
Vakuum 
1.0 
300 000 
Havo 
1.0003(1) 
300 000 
Suv 
1,33 
225 000 
Kvars 
1,46 
205 000 
Shisha 
1,5 
200 000 
Olmos 
2,5 
120 000 

---