Reja kasbiy faoliyatda rivojlantiruvchi ta’limda olimlarning fikri

So‘fiylarda Xudoni anglashning asosiy yo‘llari to‘rt bosqichdan iborat: shariat, tariqat, ma’rifat va haqiqat.

• So‘fiylarda Xudoni anglashning asosiy yo‘llari to‘rt bosqichdan iborat: shariat, tariqat, ma’rifat va haqiqat.
• Birinchi bosqich – shariatda: diniy rasm – rusumlarni, shariat qoidalari va hukumlarini amalda qo‘llash, xudoga ibodat qilish bilan belgilanadi. Tasavvufchilar uchun shariat asl maqsadga – haqiqat holatiga, ya’ni Olloh rahmatiga etishish uchun vosita hisoblanadi.
• Ikkinchi bosqich – tariqatda: o‘zini har tomonlama tarbiyalash maqsadida pir yoki shayxga shogird tushish, yorug‘ dunyoning huzur halovatidan voz kechish, nafsni tiyish nazarda tutiladi. Tasavvufdan, tavbadan keyin tariqat yo‘liga kiradi.
• Uchinchi bosqich – ma’rifatda: solik (yo‘lovchi) botiniy-ilohiy ilmni egallashi lozim, busiz karomat va irfonga, ya’ni ilohiy ma’rifatga erisha olmaydi. U vaqti – vaqti hol (so‘fiylarni ibodatga o‘zidan ketishi) holatida bo‘ladi. “Yo‘lovchi” uzoq davom etuvchi aql – idrok va qalbni tarbiyalash jarayonida pir yoki orif martabasiga erishadi. Demakki, u pastki darajada (pallada) turuvchilarga nisbatan ustoz-murshid bo‘lish huquqiga ega bo‘ladi.
• To‘rtinchi bosqich – haqiqatda: Olloh dargohiga etish, hatto unga singib ketish va natijada abadiylikka erishishdir. Ana shu bosqichda so‘fiy Ollohning haqiqiy mohiyatini qalbdan his qiladi. Haqiqat bosqichiga faqat mumtoz so‘fiylar erishishi mumkin.