Режа Иқтисодий ўсиш тушунчаси ва ўлчаниши


Инвестициялар ва капиталнинг чиқиб кетишининг иқтисодий мувозанатга тасири



Download 0,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/13
Sana25.02.2022
Hajmi0,49 Mb.
#269515
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
13-мавзу. Иқтисодий ўсиш умумий тавсиф неокейнсча ва неоклассик моделлари b3e4ece5058c28b5fb338810a21626b1

 
Инвестициялар ва капиталнинг чиқиб кетишининг иқтисодий мувозанатга тасири 
Инвестициялар ва чиқиб кетишнинг капитал заҳираси динамикасига таъсирини Δk=I-
d, ёки инвестициялар ва жамғармалар тенглигидан фойдаланиб Δk=s·f(k)-dk кўринишида 
ёзиш мумкин. Капитал заҳираси(k) инвестициялар ҳажми капиталнинг чиқиб кетиши 
ҳажмига тенг бўлгунига қадар, яъни s·f(k)=dk шарт бажарилгунига қадар ошиб бораверади. 
Шундан сўнг битта иш билан банд ходимга тўғри келадиган капитал заҳираси ( фонд билан 
қуролланганлик) ўзгармайди (Δk=0). 
I,dk 
dk
sf(k)

k
1
k* 
k
2


Инвестициялар ҳажми капиталнинг чиқиб кетиши ҳажмига тенг бўлган шароитдаги 
капитал заҳираси даражаси фонд билан қуролланганликнинг мувозанатли (барқарор) 
даражаси дейилади ва k* деб белгиланади. k* га эришилганда иқтисодиёт узоқ муддатли 
мувозанат ҳолатида бўлади. 
Мувозанат барқарор бўлишига сабаб k нинг дастлабкит миқдори қандайлигидан 
қатъий назар иқтисодиёт мувозанат ҳолатига, яъни k* га интилади. Агар k нинг бошланғич 
миқдори k* дан кам бўлса, ялпи инвестициялар (sf(k)) чиқиб кетиш миқдори ( dk) дан кўп 
бўлади ва капитал заҳираси соф инвестициялар миқдорига кўпайиб боради. Аксинча k2
> k бўлса, инвестициялар амортизациядан камлигини англатади. Бу ҳолда капитал заҳираси 
мувозанатли даражага қадар камайиб боради ( 15.2.-чизма). 
Жамғариш нормаси фонд билан қуролланганликнинг барқарорр даражасига таъсир 
кўрсатади. Жамғариш нормасининг s1 ҳолатдан s2 ҳолатга силжиши инвестициялар эгри 
чизиғини юқорига s1f(k) ҳолатдан s2f(k) ҳолатга қадар силжишини келтириб чиқаради (14-
3. -чизма). 
Жамғариш нормасинингнинг иқтисодий мувозанатга таъсири. 
Бошланғич ҳолатда иқтисодиёт капиталнинг барқарор заҳираси k*1 га эга бўлиб, 
инвестициялар амортизацияга тенг эди. Жамғариш нормаси ошганидан сўнг 
инвестициялар (I’1 - I1) миқдорга ўсди, капитал заҳираси (k*1) ва амортизация (dk1) эса 
ўзгармасдан қолди. Бундай шароитда инвестициялар капиталнинг чиқиб кетиши 
(амортизация)дан ортиқлик қилади ва капитал заҳирасининг янги мувозанат даражаси 
(k*2) га қадар ўсишини келтириб чиқаради. k*2 эса фонд билан қуролланганлик ва меҳнат 
унумдорлигининг юқорироқ даражалари билан характерланади.
Солоу модели жамғариш нормаси капитал билан қуролланганликнинг барқарор 
даражасига эришишнинг ўта муҳим омили эканлигини кўрсатади.
Жамғариш нормасининг ўсиши инвестициялар ҳажмининг ошишини келтириб 
чиқаради. Бу эса асосий капитал миқдорининг ортишига, ўз навбатида капитал билан 
қуролланганлик даражасининг (k) кўтарилишиорқали , пировард натижага, яъни эса ишлаб 
чиқариш ҳажмининг (Y) кўпайишига олиб келади. 
Шундай қилиб, жамғариш нормасининг ошиши барқарор мувозанат шароитида 
юқорироқ ишлаб чиқариш ва капитал заҳираси даражасига эришиш имконини беради. 
Аммо жамғариш нормасининг ортиши қисқа муддатдли даврда, иқтисодиёт янги барқарор 
мувозанат нуқтасига етгунга қадар , иқтисодий ўсишни жадаллашишига олиб келади.
Жамғариш жараёни ҳам, жамғариш нормасининг ошиши ҳам барқарор мувозанат 
ҳолатида аҳоли жон бошига ишлаб чиқариш ҳажмининг узлуксиз ўсиши механизмини
тушунтириш учун етарли эмас. Улар мувозанатнинг бир ҳолатидан иккинчи ҳолатига 
ўтилишини кўрсатади холос.
I.d

dk 
s
2

(k) 
s
1

(k) 
I’
1
dk
1
.I
1
k*
1
k*
2



Солоу моделини кейинги ривожлантирилишида навбат билан икки шарт олиб 
ташланади: аҳоли сони ва унинг иш билан банд қисми сонининг ўзгармаслиги ҳамда техник 
тараққиётнинг мавжуд эмаслиги. 
Аҳоли доимий (n) суръат билан ўсади деб тасаввур қиламиз. Ишчилар сонининг 
кўпайиши бошқа тенг шароитларда меҳнатнинг капитал билан қуролланиши даражасининг 
қисқаришига олиб келиши мумкин. Натижада, бир ишчига тўғри келадиган капитал 
заҳираси ўзгаришини кўрсатувчи тенглама қуйидаги кўринишга эга бўлади: 
Δk=I-dk-nk ёки Δk=I-(d+n)k 
Меҳнатнинг капитал билан қуроланганлиги пасайиши туфайли уни олдинги даражада 
сақлаб туриш учун инвестицияларнинг капитал чиқиб кетишини қоплайдиган ҳажми зарур. 
Капитал жамғариш нормаси юқори бўлмаса капиталнинг чиқиб кетиши, аҳоли сонининг 
ўсиши туфайли капитал билан қуролланганлик даражаси ўзгармасдан қолиши ёки пасайиб 
кетиши мумкин. 

Download 0,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish