Reja: Iqtisodiyot jamiyat hayotining asosi sifatida. Iqtisodiyot tizimlarining turli modellari

NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI

Sanoat korxonalari va ularni iqtisodiyotni modernizatsiya qilishdagi ahamiyati

va roli

REJA:

1. Iqtisodiyot jamiyat hayotining asosi sifatida.

2. Iqtisodiyot tizimlarining turli modellari.

3. Iqtisodiyotni rivojlantirishning bozor modeli.

4. Sanoat korxonalarining tasnifi.

5. Sanoat korxonalarining tashkiliy strukturasi va klassifikatsiyasi.

6. Bozor sharoitida sanoat korxonalarining maqsadi va vazifasi.

Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti - fan sifatida tabiatda hamda inson, jamoa va jamiyat hayotida vujudga keluvchi turli xil iqtisodiy jarayon va hodisalarni prognozlashtirish, tahlil qilish va baholash bo’yicha bilimlar majmuasini ifoda etadi.

Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti xuddi boshqa fanlar kabi birinchi o’rinda o’rganish funksiyasini bajaradi.

Mazkur fanning tadqiqotlari ob’yekti bu kichik, o’rta va yirik korxonalar bo’lib, ular turli mulk shakliga ega bo’ladi hamda O’zbekiston Respublikasining “Korxonalar to’g‘risida” gi qonuni asosida tashkil qilinadi.

Fanning predmetini tashkil qiluvchi eng asosiy muammo va masalalar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:

bozor munosabatlarida korxonaning roli, o’rni va xatti-harakatlari hamda davlat idoralari bilan o’zaro aloqalari;

korxonaning tashkiliy strukturasi va boshqaruv mexanizmi;

ishlab chiqarishni rejalashtirish va prognozlashtirish;

korxonaning innovasion va investision faoliyati;

resurs korxonaning salohiyati va resurslardan foydalanish;

ishlab chiqarish faoliyati samaradorligini baholash va tahlil qilish;

korxonaning tijorat sirlari va iqtisodiy xavfsizligi.

Iqtisodiyot – bu odamlar jamiyati, muayyan, cheklangan resurslardan foydalanib, kerakli mahsulot yoki xizmatlarni ishlab chiqish, odamlar guruhlari o’rtasida taqsimotiga aytiladi.

Soha iqtisodiyoti - qanday yuqorida keltirilgan vazifa ayrim korxona chegarisida hal etilishi haqidagi fan.

Korxona - iqtisodiyotning asosiy bo’g‘ini. Bozor munosabatlari sharoitlarida iqtisodiy faoliyatning asosiy og‘irligi turli xil mahsulot ishlab chiqaruvchi, xizmat ko’rsatuvchi hamda malakali kadrlar mujassamlanib, resurslarning turli xillaridan foydalaniluvchi korxonalar zimmasiga yuklatilgan.

Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti xuddi boshqa fanlar kabi birinchi o’rinda o’rganish funksiyasini bajaradi.

Uning mahsulot ishlab chiqarish moddiy-texnika resurslarini sarf qilishni talab qilishi bilan, xodimlar mehnati ularga haq to’lash va rag‘batlantirishning boshqa shakllari bilan, daromad hajmi esa xarajatlar miqdori va bahoni shakllantirish bilan bog‘liq bo’lgan qo’shma korxonalarda sodir etiluvchi hodisa va jarayonlarni o’rganishi va izohlashi mo’ljallangan.

Fanning maqsadi ta’lim olayotganlarga amaliy iqtisodiy bilimlarni, shuningdek, mustaqil fikrlash hamda olingan axborotlar va mustaqil o’rganish yordamida korxona iqtisodiyoti muammolari(masalalari) bo’yicha qaror qabul qilish ko’nikmalarini singdirishdadir. Yanayam aniqroq aytadigan bo’lsak, gap bo’lajak mutaxassislarni ishlab chiqarishni tashkil qilish, rejalashtirish va boshqarish vazifalarini malakali tarzda hal qilish, korxonaning xarajat va daromadlari qanday yuzaga kelishi hamda ishlab chiqarish samaradorligini oshirish imkoniyati mavjud bo’lgan yo’llarni topish haqida bormoqda.