Reja: Immunologik tolerantlikning ochilish tarixi

Allergik reaktsiya shakllari

Maxsus hujayra affinshida namoyon bo’lgan atitar ish bu reaktsiya antigening semiz hujayralarga sirtidagi maxsus parchasi bilan o’ziga xos bog’langan imunogloblin IgE - o’zaro ta`siriga shartlashgan ravishda (mos ravishda) kelib chiqadi. Uning oqibatida semiz hujayraga digranulyatsiyasi berib gistomin, leykotrien trombotsitning faoliyatiruvchi omil hamda eozinofin va netrofilalarning ximotansen omili va shu kabi mediatirlarning ajralib chiqishiga olib keladi. Xuddi shu mediatir orqali kasaliklarning kishi alomatlari namoyon bo’ladi. Bu reaktsiyalarning bironxial astina Rinit – allergik rinit Alergik dermatit – (eman eti) kasalligi ham misolida ko’rish mumkin. Anafialantsiya – organizmning o’ta sezuvchanligi alergiyachalingan bemorlar organizmida gistomen ajralib chiqish juda ham kuchayadi. Gistominning muhim manbai bo’lib bazafil granunolitlari va

semiz hujayralar deyiladi.

Sitotonsik reatsiyalar.

Allergik reaktsiya asosida hujayra sifatidagi birlashgan va ikkilashgan tuzimlarga yo’nalgan antitanalarning hosil bo’lishi jarayoni yotadi. Hujayra membrana komponentlarni yoki hujayraviy turlari masalan komponen antigen bo’lib hisoblanadi. Ular orasida 4 gurush (antetaialar) antigenlarning ta`riflash zarur.

to’qima shujayra antigeni.

Qon hujayra antigeni.

Hujayra membranasining 2 raqami antigeni.

Nohujayraviy tuzmalar haqidagi antigen. Reviatizm. Immun kompein reaktsiyalari.

Organizm ko’p vaqt davomida ortiqcha antigen miqdori bilan aloqada bo’lganda ya`ni antigen va antitanalar orasidagi o’zaro ta`sir sodir bo’lishi natijasida erimaydigan imul komponenlar sodir bo’ladi. Bunday komplekslar ba`zi 1 to’qimalarda yig’ilib minimal reaktsiyalar chiqaradi. Komplekslarning taqdiri 1 marotaba – komponentning faolashuviga bog’liq. Koponentlarning mustaqillashning sungdiradi. Agar komponentning tarkibi etishmasa bunday kompleks qon plazmasida ko’payib buyrak tomir va teri tarkibida to’planadi. Bevosita sodir bo’ladigan patologik. Bu turga xos reaktsiyalar antigening sentsibizotsiyalashgan limofit bilan aloqasi tufayli shosil bo’ladi. Giper sezvchanlikning senliashgan turiga xos – bu reaktsiya Mantu deb nomlangan reaktsiya deyiladi. Mantu reaktsiyasida tuburkulin kiritishga javoban eruvchi mediatorlar yoki lifatitlar ishlab chiqarish juda qulay. Buning natijasida 1-2 sutka davomida eritma (qizarib) ketganligi rapula – nilaning shisobiga sodir bo’ladi. Gistologin jishatdan manrofag va limfotsitlarning to’dalashgani kuzatiladi.

Dunyoda aholining 10% foizi u yoki bu darajadagi omeriya aziyat chekishdi. Ayniqsa tashqi (omeriya)ga nisbatan omergen sodir bo’ladigan aiafinantik reaktsiya tashqi omil genlarga qilib gun chati hayvonlarning chiqindilari va uydagi changlarda yashovchi kanalarning chiqindilarining qilish mumkin. Bronxlorning to’qimalardagi immunoglobulin IgE – oshirish bilan munosabatda bo’lganda allergik olib keladigan lidiatrning bo’lishiga sabab bo’ladi va braixial astis sintomlarning kelitirib chiqarish mumkin. simtom – 1 ta bengining yig’indisi.

Hozirgi kunda oziq-ovqatlar bilan tushadigan allergiyada kata e`tibor berilmoqda. Bu omil genlar oqibatida igan trantiga tushganda semiz hujayralarda joylashgan maxsus IgE bilan munosabatda bo’lib qayd qilish kabi mahalliy anafilaning reaktstyalarning sodir qiladi. Bundan tashqari mediatirlar ta`sirida igan iliq qavatining o’tkazuvchanlik holati xususiyati oshadi. Antigen ko’proq qonga suriladi. Masalan: antigenga sezgir odamlarga tuxum istemol qilish – branklan astima olib keladi.

Davosi.

Imkon darajasida omil gen bilan non tanti o’silda bo’shashgan. Gistominga qorin dori vositalardan foydalanish (faqat vrach ko’rsatmasini asosan). Antintoin priparatlar vositalar paydi bo’lgan og’ir holatlarda faqat vrach ko’rsatmalari bilan steroid gormonlar ishlatiladi. Organizmda antitanalar ishlab chiqish turli omillarga bog’liq. Ular orasida eng asosiysi organizmning ushbu antigen bilan to’qimasi soni

hisoblanadi. Shuning uchun imunologik javobning birinchi va ikkinchi turlari o’zaro farq qiladi. Organizm tartibining antigen tushganidan so’ng uchinchi kun o’tgach qon tanalariga dastlabki antinalarga o’tkazish mumkin. Shu davr momaynida immunologik tizim begona antigenni aniqlab fanga qarshi antitanalar hosil qiladi. Ushbu davr ish adabiyotlarda laten yoki yashirin davr deb ataladi. Keyingi vaqt davomida antitanalar miqdori asta sekin geometrik poults ko’rinish ta`sirida olib boradi. Ma`lumki bir vaqtga kelganda qon tarkibidan maksimal darajaga etib asta sekin kamaya boradi. Kamayish davri – imuzatsiyaning dastlabki davrida immunoglobuling sinfi paydo bo’ladi. Beshta sinf immunognlobulinlarni antitanalarni A sinfi oid molekulalari keyinroq hosil bo’ladi. Immunoglobulin yuqori umurtqa pog’anali organizmlar zardobining taxminan 75% ni tashkil qiladi. Uning molekulyar og’irligi deyarli 150,000 ml.ga teng. Bir boshqa

immunoglobulinlarga nisbatan imunologik to’qima suyuqliklarda uchrab bakteriya zaharlarni neytronali va mikorganizmni o’ziga bog’lashga ega.

Immunoglobulin G molekulasi yana bir ajoyib xususiyatlaridan biri yo’ldosh

to’sqini o’tib chaqaloq hayotining dastlabki haftalarida uni turli yuqumli kasalliklardan himoya etishdir. G – miqdori ba`zi bir kasalliklarda nuliyadan jigar kasalliklarda, tizimli qizilcha kasalligida ortlin, galinoglobulin esa organizmda miqdori kamayib ketadi. M – imunoglobulin bu sinfga oid molukela penjamir tizimdla uchraydi. Yana har bir immunoglobulin G o’xshash 5 ta bo’lmachadan tashkil topgan. Uning molekulyar og’irligi 950,000 shuning uchun ham uni

ko’pincha makroglotuln deb ham ataladi. Zardob tarkibiga immunoglobulin

miqdori taxminan 1 gr litrda bo’lib umumiy immunoglobulinlar miqdorining 5

– 10% ini tashkil qiladi. Birlamchi imunologik mobaynida M imunologik hosil besh valentlik ko’rsatishga esa bo’lgani uchun immunoglobulin M hujayralar lizis keltirib chiqaradi. Immunoglobulin M miqdori briktiruvchi to’qima kasalliklarida tarqoq setirda kasali rematizmga o’xshash surunkali gipotetda asl aniqlangan.

D – immunoglobulin bu sinfga kirgan immunoglobulinlar zardob immunoglobulinning 0,2% (taxminan qondosh miqdori 0,03) tashkil qiladi.

Ayollar homiladorlik davrida D immunoglobulinning miqdori ikki marta oshadi. Yo’g’on ichak kasalliklarda ham kasalini immunoglobulin D ning sintezi ko’payadi. E – immunoglobulin sinfi zardob teriga juda oz uchrashiga qaramasdan ular juda yuksak biologik faoliyatga ega. Dori aneriyasida hamda illementozlarda umumiy gen miqdori oshib ketadi. A – immunoglobulin bu sinfga doir immunoglobulinlarning 10%ni tashkil etadi. Bu molekulalar ko’pincha shilliq qavatlarning ajratmalarga so’lak ko’z yoshi va burun sunaringi teri hamda o’pka sekritlarida uchrab undagi sirtlaring tashqi muhitdagi mikroorganizmlar ta`siridan himoya qilib turadi. Immunoglobulin sinflari bir birlaridan undan o’zidan gurushlarning joylashishi va soni bilan farq qiladi.