Reja: Ijtimoiy normalar tushunchasi va ularning tasnifi

ikkinchidan, huquqni sotsiologik tushunish. Bu yondashuvda huquq ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish bilan tenglashtiriladi;

uchinchidan, huquqni falsafiy tushunish. Bu yondashuvda «huquq» tushunchasi erk va adolat о`lchovlari bilan ta`riflanadi.

Yuridik adabiyotlarda sо`nggi ikki yondashuv asosida huquqni keng ma`noda tushunish shakllangan. Huquqni keng ma`noda tushunish tarafdorlari bо`lgan huquqshunos olimlar huquqni ta`riflashda huquq normalaridan tashqari huquq tushunchasiga huquqiy ong, huquqiy munosabat va boshqa bir qator huquqiy hodisalarni ham qо`shadilar.

Shuni alohida ta`kidlash joizki, huquqni tushunishda turlicha yondashuvlarning bо`lishi tabiiy. Sababi huquq – о`ta murakkab va serqirra ijtimoiy hodisadir. Har bir huquqshunos olim huquqning u yoki bu xususiyatiga, jihatiga alohida e`tibor berishi mumkin. Ammo huquqni tushunishdagi turli xil yondashuvlarni bir-biriga qarama-qarshi qо`yish notо`g`ri bо`ladi. Chunki, fikrimizcha, huquqqa turlicha yondashuvlar bir-birlarini tо`ldiradi, huquqning mohiyatini ochib berishiga yordam beradi, xolos.

Haqiqat - doimo keskin qarama-qarshi fikrlarda emas, balki ular о`rtasidadir. Qarama-qarshi tushunchalarni yaqinlashtirish mumkin, murosa asosida esa ma`qul keladigan «huquq» tushunchasini berish mumkin.

Huquq davlat bilan mustahkam bog`langan. Davlatsiz pozitiv huquq bо`lishi mumkin emas, chunki aynan davlat pozitiv huquqni keltirib chiqaradi va huquqiy normalarning amalga oshirilishini kafolatlaydi, huquqni muhofaza qiladi.

О`z navbatida, davlat ham huquqsiz mavjud bо`lishi mumkin emas. Aks holda u ijtimoiy munosabatlarni tartibga solib turuvchi vositadan mahrum bо`ladi.