Fenomenologik metod. Fenomenologiya - (yun. phainomcnon - «mavjud», logos - «talimot») fenomen yoki hodisalar nazariyasidir. Uning asoschisi Edmund Gusserl bo'lib, Martin Xaydegger tom onidan rivojlantirilgan. Fenomenologiyaning tekshirish metodi fenomenologik metod sanaladi. Uning bosh maqsadi borliqdagi voqea va hodisalar qanday bo‘lsa, shundayligicha ta’riflashdir. Masalan, qalam - yozuv quroli. Ayni paytda, ayollar qoshini bo“yash uchun ham ishlatiladi. «Borliqdagi narsalar bizga qay tarzda namoyon bolsa, shundayligicha qabul qilish va ta’riflash» fenomenologiyaning asosiy maqsadi bo'lganligidan, fenomenologik metod asosida qalamga ikki xil ta’rif berish tnumkin bo'ladi:
1) yozuv quroli; 2) kosmetik qurol.
Glottoxronologik. Lingvistik vositalar yordamida tilning kelib chiqishi va tarixiy taraqqiyot davrlarini belgilash leksikostatistik yoki glottoxronologik metod sanaladi. Mazkur metod amerikalik olim Moris Svodesh tomonidan qo'llanilgan. M. Svodesh biologiya fanidagi radiouglerod yordamida yoshni belgilash metodini tilshunoslikka olib kirdi. Glottogenez (yunoncha glotta - «til», genesis - «kelib chiqish» so'zlaridan olingan) inson tabiiy tovush tilining boshqa belgilar tizimidan farqli ravishda shakllanish jarayonini o'zida ifoda etadi1. Keyingi chorak asr davomida glottogenez muammosi, umuman, tilning, hayotning kelib chiqishi nazariyasini o'rganuvchi umumfalsafiy, sotsiologik, psixologik muammoga aylandi. Glottogenez kompleks muammo sifatida bir qator lingvistik metodlar (qiyosiy-tarixiy metod, glottoxronologiya metodi kabilar) yordamida o'rga- nilmoqda, bunda inson haqidagi boshqa fanlar antropologiya, paleonevrologiya kabilar) erishgan yutuqlar ham inobatga olinadi.
Germenevtik metod. Germenevtika (yun. hermeneutike, hermenio - «tushuntiraman») - matnlarni tushunish, talqin qilish san’ati, uni talqin qilish tamoyillari haqidagi talimot sanaladi. Uning tekshirish metodi germenevtik me- toddir. Hozirgi kunda germenevtika gum anitar fanlarning metodologik asosi hisoblaijadi. Matnda muallifning nima demoqchiligini о‘quvchi tomonidan to‘g‘ri tushuna olish germenevtikaning vazifasi sanaladi. Germenivtikaning markaziy tushunchasi tushunishdir. Germenevtika ildizlari antik davrlarga borib taqalsa ham, mustaqil ilmiy yo'nalish sifatida XIX asrda nemis mutafakkirlari F.Shleyermaxer va V.Dilteylar asarlari orqali shakllandi.
Introspeksiya
Kompliment
13. Kontrastiv tahlil
14. Lingvokulturologik tahlil
15. Kuzatish
Do'stlaringiz bilan baham: |