Reja: I. Kirish II asosiy qism

Yagona ijtimoiy to’lov va sug’urta badallarini hisoblab chiqarish va to’lash tartibi Soliq kodeksining 51 - bobi bilan tartibga solinadi. Yuridik shaxslar - O’zbekiston Respublikasi rezidentlari YaIТ to’lovchilaridir. Sug’urta badallarini hisoblab yozish va ushlash majburiyati, shuningdek ularni to’g’ri hisoblab yozish uchun javobgarlik ish beruvchi zimmasiga yuklanadi.
Yagona ijtimoiy to’lov va sug’urta badallari solish ob’ekti bo’lib SKning 172 - moddasida ko’rsatilgan quyidagi mehnat haqi tarzidagi daromadlar hisoblanadi:

• 
  mehnatga haq to’lashning qabul qilingan shakllari va tizimlariga muvofiq ishbay narxlar, tarif stavkalari va mansab maoshlaridan kelib chiqqan holda haqiqatda bajarilgan ish uchun hisoblangan ish haqi;
  

• rag’batlantirish xususiyatiga ega to’lovlar (SKning 173 - moddasi);

  
  

• kompensatsiya to’lovlari (SKning 174 - moddasi);

  
  

ishlanmagan vaqt uchun haq to’lash (SKning 175 - moddasi YaIТva sug’urta badallarini hisoblab yozish uchun soliq solinadigan baza SKning 308-moddasiga ko’ra imtiyozlar chegirilgan holda mehnat haqi tarzidagi daromadlar summasi sifatida belgilanadi. Yuridik shaxslarga jismoniy shaxs manfaatlarida tovarlar (ishlar, xizmatlar), mulkiy huquqlar haqini to’lash, shujumladan:
sanatoriy - kurortlarda davolanish yo’llanmalari qiymatini, dam olish, statsionar va ambulatoriyaga qatnab davolanish haqini yoki ularning o’rnini qoplash qiymatini to’lash;
yuridik shaxsning jismoniy shaxs daromadi bo’lgan boshqa xarajatlari;
soliq to’lovchining manfaatlarini ko’zlab tekinga, shu jumladan hadya shartnomasi asosida berilgan mol - mulk, bajarilgan ishlar va ko’rsatilgan xizmatlar qiymati - soliq to’lovchi yuridik shaxsdan olgan, YaIТ va sug’urta badallari solinadigan ob’ekt bo’lib hisoblanmaydigan moddiy naf tarzidagi daromadlar hisoblanadi.

Yagona ijtimoiy to’lov , jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i  byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga fuqarolarning sug’urta badallari (mehnatga haq to’lash jamg’armasidan kelib chiqib hisoblanadi.Ko’pincha korxonalarning rahbarlari soliq yukini kamaytirish maqsadida ta’til berish, umumdavlat bayramlari chog’ida xodimlarni rag’batlantiradilar, biroq buyruqda ushbu to’lovlar "moddiy yordam" deb nomlanadi. Soliq kodeksi178 - moddasining 16 - bandiga ko’ra jismoniy shaxslarning boshqa daromadlari jumlasiga:

vafot etgan xodimning oila a’zolariga yoki oila a’zosi vafot etganligi munosabati bilan xodimga beriladigan
mehnatda mayib bo’lish, kasb kasalligi bilan kasallanish yoki sog’liqqa boshqacha shikast yetishi munosabati bilan xodimga beriladigan;
favqulodda holatlar munosabati bilan beriladigan;
maqsadli tusda bo’lgan va xodimlar bilan yuz bergan, shaxsiy tusdagi voqealar, hollar va tadbirlar taqozo etmagan va bajariladigan ish natijalari bilan bog’lanmagan to’lov tarzidagi;
qishloq xo’jaligi mahsuloti yoki uni xarid qilishga mablag’lar berish tarzidagi moddiy yordam kiradi.
Тa’til, umumdavlat bayramlariga pul mablag’lari to’lanishi maqsadli tusga ega emas va xodimlar bilan yuz bergan, shaxsiy tusdagi voqealar, hollar va tadbirlar taqozo etmagan hamda o’z mohiyatiga ko’ra rag’batlantiruvchi to’lovlarga kiradi. Тegishincha, ularga YaIТ solinadi va ulardan Pensiya jamg’armasiga sug’urta badallari ushlanadi.